Hạt vi nhựa có trong nước uống đóng chai. Ảnh minh họa

Nhựa vi mô và nano là những hạt nhỏ thoát ra từ nhựa. Chúng nhỏ đến mức có thể xâm nhập vào tế bào con người và được tìm thấy ở khắp mọi nơi từ đỉnh núi Everest đến bên trong phổi con người.

Các nhà khoa học lo ngại rằng nhựa bị hỏng có thể gây viêm nhiễm và các vấn đề sức khỏe khác trong cơ thể, nhưng cho đến nay vẫn còn rất ít bằng chứng cho thấy điều này.

Trong một nghiên cứu mới đây được công bố trên Tạp chí Y học England, bà Raffaele Marfella, Giáo sư nội khoa và Giám đốc khoa khoa học y tế và phẫu thuật tại Đại học Campania Luigi Vanvitelli ở Naples, Ý - tác giả chính của nghiên cứu trên, cho biết: “Cho đến nay, nghiên cứu của chúng tôi là nghiên cứu đầu tiên liên quan đến ô nhiễm nhựa với các bệnh ở người”.

Nghiên cứu mới này đã kiểm tra mô được lấy ra từ động mạch cổ của 257 người đã trải qua phẫu thuật cắt bỏ nội mạc động mạch cảnh. Việc tiếp cận được mô như vậy cho phép các nhà nghiên cứu sử dụng kính hiển vi điện tử để tìm kiếm các hạt nhỏ.

Nghiên cứu cho biết, cuộc kiểm tra đã tìm thấy “các hạt lạ có cạnh lởm chởm” nằm rải rác trong mảng bám và các mảnh vụn bên ngoài sau cuộc phẫu thuật. Trong đó, một lượng có thể đo được của polyethylene, một loại nhựa phổ biến được sử dụng trong bọc nhựa, túi nhựa, hộp đựng thức ăn và đồ uống, đã được tìm thấy trong mô mảng bám của 150 người trong nghiên cứu.

Một số mẫu còn chứa clo, chất được sử dụng để xử lý nước bể bơi và sản xuất hàng trăm sản phẩm tiêu dùng như giấy, sơn, dệt may và thuốc trừ sâu. Các mẫu từ 31 bệnh nhân khác cũng có lượng polyvinyl clorua có thể đo được, còn được gọi là PVC hoặc vinyl.

Giáo sư, Tiến sĩ Philip Landrigan sinh học tại Đại học Boston và là giám đốc Chương trình Y tế Công cộng và Lợi ích chung toàn cầu, cho biết: “Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng cho thấy nhựa nhỏ có thể liên quan đến kết quả bệnh tim mạch ở người”.

Theo Tiến sĩ Landrigan,mặc dù không biết những phơi nhiễm nào khác có thể góp phần gây ra kết quả bất lợi ở bệnh nhân trong nghiên cứu này, nhưng việc phát hiện ra vi nhựa và nhựa nano trong mô mảng bám là một khám phá đột phá đặt ra một loạt câu hỏi cấp bách.

Mối nguy từ hạt nhựa siêu nhỏ

Vi nhựa là các mảnh polymer có thể có kích thước từ dưới 0,2 inch (5 mm) đến 1/25.000 inch (1 micromet), và các loại nhựa nano này phải đo bằng phần tỷ mét. Các chuyên gia, cho rằng nhựa nano là loại nhựa đáng lo ngại nhất đối với sức khỏe con người. Với chiều rộng trung bình bằng 1/1.000 sợi tóc người, các mảnh cực nhỏ có thể di chuyển qua các mô của đường tiêu hóa hoặc phổi vào máu.

Từ đó, nhựa nano có thể xâm chiếm từng tế bào và mô trong các cơ quan chính, có khả năng làm gián đoạn quá trình tế bào và lắng đọng các hóa chất gây rối loạn nội tiết như bisphenol, phthalates, chất chống cháy, kim loại nặng và các chất per - và polyfluorin hóa hoặc PFAS.

Trong nghiên cứu trên chuột mang thai, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy hóa chất nhựa trong não, tim, gan, thận và phổi của thai nhi đang phát triển 24 giờ sau khi người mẹ mang thai ăn hoặc hít phải hạt nhựa. Một nghiên cứu khác cũng đã chỉ ra rằng nhựa vi mô và nano có thể gây ra stress oxy hóa, tổn thương mô và viêm trong tế bào, trong khi các nghiên cứu trên động vật cho thấy các hạt như vậy có thể làm thay đổi nhịp tim và cản trở chức năng tim.

Nhựa nano đã được tìm thấy trong máu người, mô phổi và gan, nước tiểu và phân, sữa mẹ và nhau thai. Tuy nhiên, cho đến nay, nghiên cứu vẫn chưa xác định được tác động của những loại nhựa polyme đó đối với các cơ quan và chức năng của cơ thể.

Theo Hiệp hội nước đóng chai quốc tế, hiện tại không có sự đồng thuận khoa học về tác động tiềm tàng của các hạt nano và vi nhựa đến sức khỏe. Do đó, các báo cáo truyền thông dựa trên các giả định và phỏng đoán không có tác dụng gì hơn ngoài việc gây sợ hãi một cách không cần thiết cho công chúng”.

Trong khi một nghiên cứu gần đây, cho thấy 1 lít nước đóng chai tương đương với hai chai nước đóng chai cỡ tiêu chuẩn mà người tiêu dùng thường mua có chứa trung bình 240.000 hạt nhựa từ bảy loại nhựa, trong đó có tới 90% là nhựa nano.

“Điều quan trọng cần lưu ý là nước đóng chai chỉ là một trong hàng nghìn sản phẩm thực phẩm và đồ uống được đóng gói trong hộp nhựa. Nhưng các nguồn vi nhựa lớn nhất trong môi trường là từ sự xói mòn và mài mòn của lốp cao su tổng hợp, vải dệt tổng hợp (ví dụ: giặt quần áo làm từ polyester) và sự phân hủy của rác thải sinh hoạt tại các thành phố”, Hiệp hội nước đóng chai quốc tế nhấn mạnh.

Trong khi đó, việc tránh ô nhiễm nhựa rõ ràng là một “thách thức, nếu không muốn nói là không thể”. Tuy nhiên “mỗi chúng ta, theo cách nhỏ bé của mình, có thể bắt đầu sử dụng ít nhựa hơn và hướng các lựa chọn hàng ngày của mình sang các vật liệu khác”.

Theo tuyên bố chính sách của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ về phụ gia thực phẩm và sức khỏe trẻ em, cần có những bước bổ sung mà người ta có thể thực hiện để giảm tiếp xúc với phthalates và các hóa chất khác trong thực phẩm và bao bì thực phẩm.

Các chuyên gia khuyến cáo, người dân tránh cho thức ăn hoặc đồ uống đựng trong nhựa vào lò vi sóng, kể cả sữa bột dành cho trẻ sơ sinh và sữa mẹ đã vắt ra, cũng như không cho nhựa vào máy rửa chén, vì nhiệt có thể khiến hóa chất rò rỉ ra ngoài.