Phân lập và xác định khả năng gây bệnh của vi khuẩn Aeromonas hydrophila trên cá lóc (Channa striata).
Đề tài do Phạm Minh Đức và Trần Ngọc Tuấn khoa Thủy sang trường Đại học Cần Thơ thực hiện nhằm mục tiêu xác định vi khuẩn Aeromonas hydrophila phải chăn là tác nhân gây bệnh xuất huyết trên cá lóc ở giai đoạn giống.
Cá lóc (Channa striata) phân bổ tự nhiên
chủ yếu ở các nước Châu Á như: Ấn Độ, Bangladesh, Campuchia, Indonesia, Lào,
Malaysia, Sir Lanka, Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam (Fishbase, 2012). Cá lóc
là loại nuôi phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long và đa dạng về hình thức nuôi
(Nguyễn Văn Thường, 2004; Lê Xuân Sinh và Đỗ Mạnh Chung, 2009). Đa dạng mô hình
nuôi đã tác động đến môi trường nuôi và sinh vật nuôi, đây là điều kiện thuận
lợi cho các mầm bệnh phát triển và gây bệnh. Các nhóm mầm bệnh trên cá lóc nuôi
thâm canh trong ao đất được ghi nhận là vi khuẩn, ký sinh trùng và vi nấm (Phạm
Minh Đức và ctv.,2012). Kết quả điều
tra của Nguyễn Thị Diệp Thúy (2010) đã đánh giá cá lóc nuôi thường có tỷ lệ
nhiễm với biểu hiện xuất huyết là 60%. Cá có dấu hiệu bỏ ăn, bơi lờ đờ, trên
thân có các đóm xuất huyết màu đỏ, lở lét, vây thói rữa, xoang bụng tụ dịch,
nội quan xuất huyết được xác định là do tác nhân vi khuẩn A. hydrophila gây ra (Popovic et
al., 200; Ibrahem et al.,2008).
Vi khuẩn A. hydrophila được mô tả có
khả năng gây bệnh trên cả các loại cá nước ngọt và nước nặm trong điều kiện tự
nhiên và điều kiện nuôi (Doukas et al.,
1998; Popovic et al., 2000). A. hydrophila được xác định là tác nhân
gây bệnh trên một số loài thủy sản như Pangasius
bocourti, Pangasius pangasius, Cyprius carpio, Clarias batrachus, Anguilla
australis, Oxyeleotris marmoratus, Macrobranchium rosenbergii, Channa striata
và Oreochromis niloticus (Tanasomwang and Saitanu, 1979; Saitanu et al., 1982; Angka, 1990; Esteve et at., 1993; Tangtrongpiros, 2006;
Ibrahem et at., 2008). Nhiều nghiên
cứu về A. hydrophila đã được tìm hiểu
trên các loài thủy sản khác nhau (Iqbal et
at., 1999; Estave et at., 2004;
Majumdar et at., 2007; Panangala et at., 2007; Chirilă et at., 2008; Chu and Lu, 2009;
Yogananth et at., 2009; Aberoum and
Jooyandeh, 2010; Uma et at., 2010) và đã đưa ra câu hỏi phải chăng A. hydrophila là tác nhân gây xuất huyết
trên cá lóc ở giai đoạn giống thì chưa được thực hiện. Do đó, tiến hành nghiên
cứu này là cần thiết để cung cấp thông tin về tác nhân gây bệnh xuất huyết trên
cá lóc.
Nhóm thực hiện đề tài đã tiến hành phân lập
chủng vi khuẩn Aeromonas hydrophila
CĐ1012 từ cá lóc có dấu hiệu bệnh lý như xuất huyết trên thân và các vây, trên
bụng có nhiều đóm đỏ, vảy dễ rụng khi lấy ra, mắt phù và đục ở các vèo nuôi
trong ao đất ở huyện Cờ Đỏ, thành phố Cần Thơ. Thí nghiệm gây cảm nhiễm được
thực hiện ở Khoa Thủy sản, Trường Đại học Cần Thơ trong 14 ngày bằng phương
pháp tiêm trực tiếp vào xoang bụng (tại gốc vây ngực) của cá khỏe và không có
dấu hiệu bệnh lý với mật độ vi khuẩn 3,67x103, 3,67x104,
3,67x105, 3,67x106 CFU/ml. Sau 14 ngày tiêm, kết quả cho
thấy tỉ lệ cá chết 100 ± 0,0% ở mật độ 3,67x106 CFU/ml và thấp nhất
30% ở mật độ 3,67x103 CFU/ml. Tỷ lệ cá chết trong các bể đối chứng
không tiêm và nước muối sinh lý lần lượt là 0± 0,0% và 6,67± 0,0%. Cá chết
trong thí nghiệm gây cảm nhiễm được ghi nhận đều có dấu hiệu bệnh lý giống
nhau, giống với dấu hiệu cá bệnh được thu mẫu tại ao nuôi. Giá trị LD50
được xác định là 1,16x105 CFU/ml. Tổng số 12 chủng vi khuẩn được tái
phân lập và định danh là Aeromonas
hydrophila dựa trên các đặc điểm hình thái và sinh hóa. Ngoài ra, hai chủng
vi khuẩn tái phân lập CT1107 và CT1109 được định dạng bằng phương pháp PCR. Kết
quả ghi nhận thể hiện vạch 209 bp cùng với chủng Aeromonas hydrophila CĐ1012 dùng trong thí nghiệm gây cảm nhiễm.
Kết quả nghiên cứu cho thấy Aeromonas hydrophila có thể là tác nhân
gây bệnh trên cá lóc (Channa striata)
ở giai đoạn giống với các dấu hiệu bệnh lý như xuất huyết trên thân và các vây,
trên bụng có nhiều đốm đỏ, vảy dễ bị rụng khi lấy ra, mắt phù và mờ đục. Kết
quả đã chứng minh trong điều kiện thí nghiệm chủng vi khuẩn A. hydrophila CĐ1012 có khả năng gây bệnh xuất huyết có dấu
hiệu bệnh lý như trong điều kiện ao nuôi.