GS.TS Nguyễn Hữu Đức

Nhóm nghiên cứu đủ mạnh mới có hợp tác quốc tế

Ngoài yếu tố số lượng, thì ông đánh giá chất lượng các bài báo quốc tế như thế nào? ĐHQGHN có quan tâm thống kê số lần trích dẫn không?

Chúng tôi không những khuyến khích công bố quốc tế, mà còn khuyến khích các nhà khoa học đăng ở các tạp chí có uy tín. Câu lạc bộ các nhà khoa học của ĐHQGHN đã thí điểm việc này rất tốt. Theo thông lệ quốc tế, các tạp chí quốc tế trong từng chuyên ngành, lĩnh vực được phân thành 4 nhóm Q1, Q2, Q3 và Q4 (mỗi nhóm 25% tổng số tạp chí) tùy theo chỉ số ảnh hưởng và uy tín. Các nhà khoa học nào có bài đăng trong tạp chí nhóm Q1 và Q2 được hỗ trợ tài chính ở mức cao hơn. Trong thời gian tới, sáng kiến này được chuyển giao áp dụng ở Quỹ Nafosted.

ĐHQGHN cũng rất quan tâm đến các công bố quốc tế có số lần trích dẫn cao. Thống kê mà chúng tôi có được từ nguồn ISI, từ năm 2012 – 2015 ĐHQGHN có 845 bài báo quốc tế, với tổng cộng hơn 3.348 lần trích dẫn, bài cao nhất 186 lần trích dẫn. Trung bình một bài báo có 3,96 lần trích dẫn. So sánh với trường ĐH Chulalongkorn của Thái Lan, trong khoảng thời gian này họ có số bài báo rất nhiều (4955 bài với 16.336 lượt trích dẫn, bài cao nhất là 2.285 lần trích dẫn). Nhưng trung bình mỗi bài báo của họ cũng chỉ có 3,3 lần trích dẫn. Mức độ trích dẫn đang từng bước được chúng tôi xem xét để đánh giá, xét tăng giải thưởng…

Ông nghĩ gì về thống kê cho thấy các công trình có hợp tác nước ngoài thì chất lượng cao hơn so với các công trình hoàn toàn bằng nội lực?

Về tổng thể, tôi có thông tin mức độ hợp tác quốc tế và hợp tác với doanh nghiệp trong các bài báo của ĐHQGHN là 59,4% và 0,8% (số liệu tương ứng của Việt Nam là 68,4% và 0,8%). Mức độ hợp tác quốc tế, số tác giả có địa chỉ từ các quốc gia khác nhau là một chỉ số đánh giá của các bảng xếp hạng quốc tế. Thông tin có thể được phân tích và khai thác khác nhau.

Quan điểm của tôi là, các nhóm nghiên cứu đủ mạnh mới có hợp tác quốc tế. Không ai hợp tác với các nhóm không có tiếng tăm gì. Theo cách tiếp cận này, ĐHQGHN đã một số nhóm có những hợp tác quốc tế rất hiệu quả, có nhiều công trình tốt và có trích dẫn rất cao, ví dụ như nhóm của GS Phạm Hùng Việt trong lĩnh vực địa môi trường, hay nhóm của GS Lưu Văn Bôi trong các nghiên cứu nhiên liệu sinh học. Một số bài báo của nhóm GS Việt đã có số trích dẫn trên 300 lần.

Theo tiếp cận khác thì chúng ta cũng nên tự hào và đánh giá cao các công bố quốc tế hoàn toàn thực hiện bằng nội lực. Điều này phản ánh tiềm lực và khả năng giải quyết độc lập các vấn đề KH&CN của các nhà khoa học ở nước ta. Trong trường hợp này, có thể nêu tên một số nhóm vừa có xuất bản quốc tế vừa có ứng dụng rất tốt, như nhóm của PGS Đỗ Thị Hương Giang trong lĩnh vực vật liệu và linh kiện nano.

Xác định nhiệm vụ khoa học không bằng cách… đoán

Có ý kiến cho rằng chỉ có khoa học cơ bản mới chú trọng công bố quốc tế, còn nghiên cứu ứng dụng thì không cần. Quan điểm này có thỏa đáng không, thưa ông?

Ví dụ như công trình nghiên cứu xây dựng hệ gen người Việt của nhóm PGS Lê Sĩ Vinh. Đây là nghiên cứu làm chủ và phát triển công nghệ tin-sinh trình độ cao. Nghiên cứu này đi trước, có công bố quốc tế, được phản biện quốc tế rồi mới đến bước áp dụng vào rất nhiều ứng dụng trong y học. Ví dụ nữa về thiết kế chip, nhóm của PGS Trần Xuân Tú vừa rồi đã công bố vi mạch VENGME H.264/AVC. Trong quá trình nghiên cứu đi đến sản phẩm này, nhóm đã có tất cả 10 công bố quốc tế với tổng cộng gần 30 lần được trích dẫn.

Hiện nay, như đã minh họa ở trên, cơ sở dữ liệu khoa học phát triển rất mạnh, đặc biệt là cơ sở dữ liệu của ISI (Thomson Reuters) và Scopus (Elsevier). Phân tích các cơ sở dữ liệu này, có thể biết được tình hình và các xu thế nghiên cứu đang thịnh hành, được trích dẫn nhiều nhất trên thế giới. Từ đó có thể tiên đoán xu hướng phát triển của khoa học công nghệ trong những năm tới.

Xin cảm ơn ông.