Khi có hiệu lực, EAEU sẽ mở cửa có lộ trình với 95% tổng số dòng thuế, tối đa trong 10 năm. Trong đó, có hơn 71% dòng thuế sẽ được xóa bỏ hoàn toàn ngay sau khi Hiệp định có hiệu lực.

Vẫn còn đó rào cản kỹ thuật và kiểm dịch

Tuy có những ưu đãi như vậy, nhưng ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP) nhận định, giá trị xuất khẩu mặt hàng thuỷ sản sang thị trường này chưa cao dù doanh nghiệp (DN) Việt cũng xác định đây là một thị trường có sức tiêu thụ lớn và tiềm năng.

“DN Việt Nam vẫn chưa hiểu và chưa áp dụng được nội dung của Hiệp định về việc áp dụng các Biện pháp kiểm dịch động thực vật (SPS) và Hiệp định về các Rào cản kỹ thuật đối với Thương mại (TBT) đối với thị trường này. Vì vậy, số DN được phép xuất khẩu sang EAEU là rất ít”, ông Nguyễn Hoài Nam nói.

Cụ thể, một số nội dung của các rào cản kỹ thuật và kiểm định vẫn áp dụng theo tiêu chuẩn Liên Xô (cũ) mà không giống như tiêu chuẩn hiện hành của các nước Nhật Bản, Hoa Kỳ hay EU. Sự khác biệt về các tiêu chuẩn kỹ thuật này sẽ gây khó khăn cho DN Việt trong quá trình sản xuất cũng như xuất khẩu.

Về khía cạnh này, ông Đặng Hoàng Hải, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu đưa ra một ví dụ là vừa rồi có vướng mắc về việc kiểm tra chất lượng liên quan đến một loại vi sinh vật yếm khí có trong mặt hàng thuỷ sản. Với các nước EU, họ không đánh giá loại vi sinh vật này là nguy hiểm khi thực phẩm được nấu chín, nhưng khi xuất khẩu sang EAEU thì lại ách tắc do quy định về vấn đề này.

Thời gian qua, các DN Việt Nam cùng các cơ quan có thẩm quyền như Bộ NN&PTNT, Bộ Công Thương đã nỗ lực để đáp ứng mọi yêu cầu của EAEU, tuy nhiên, sự phản hồi của phía bạn lại có phần chậm chạp.

“Tháng 9/2014, Bộ Công Thương có tổ chức Hội thảo xuất khẩu sang Liên bang Nga, có đại diện thương mại của Nga sang dự và họ mong muốn ngành thuỷ sản cung cấp danh sách các DN để tăng số lượng DN xuất khẩu vào Nga. VASEP đã tổng hợp được hơn 60 DN nhưng từ khi gửi danh sách đến nay vẫn chưa có phản hồi”, ông Nguyễn Hoài Nam nói.

Ông Nguyễn Hoài Nam cũng bày tỏ mong muốn những bất cập đó sẽ sớm được những điều khoản trong Hiệp định này giải quyết, nhất là về rào cản kỹ thuật và kiểm dịch, phần còn lại là do thị trường quyết định.

Cơ hội không ở lại với chúng ta mãi

Ông Dương Hoàng Minh, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu (Bộ Công Thương) cho biết, rào cản kỹ thuật và kiểm dịch cũng là mối quan tâm rất lớn của Bộ này trong quá trình đàm phán FTA EAEU.

“Nội dung Hiệp định có 2 chương cụ thể về TBT và SPS dựa trên nguyên tắc của tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) nhằm tạo ra sự minh bạch trong thương mại song phương, việc này tiến tới công nhận tương đương về hệ thống quản lý về chất lương nông-lâm-thủy sản. Mặt khác, chúng tôi đã thấy dấu hiệu tích cực khi phía bạn đã mời Cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thuỷ sản và Cục Thú y (Bộ NN&PTNT) sang làm việc để tăng cường hợp tác, xuất khẩu”, ông Dương Hoàng Minh cho hay.

Bản thân đại diện của VASEP cũng nhận định rằng, mặc dù thị trường EAEU khá “dễ tính”, chúng ta đang có nhiều cơ hội, nhưng cơ hội không ở lại với chúng ta mãi mãi mà DN Việt Nam phải có năng lực để giành được cơ hội đó.

Tất cả các DN thủy sản khi đã đầu tư, đã kinh doanh thì phải tự chịu trách nhiệm và tính đến việc phát triển bền vững để tận dụng được tối đa lợi ích mà các FTA mang lại.