Tam thất hoang có tên khoa học là Panax stipuleanatus H. T. Tsai et K. M. Feng, họ Nhân sâm (Araliacea), phân bố chủ yếu ở dãy Hoàng Liên Sơn (Lào Cai). Nghiên cứu về thành phần hóa học của tam thất hoang cho thấy phần thân rễ của cây chứa nhiều saponin khung olean với hàm lượng cao. Các báo cáo về tác dụng của loài này còn rất hạn chế, hầu hết là các nghiên cứu in vitro. Đề tài này thực hiện với 2 mục tiêu: Xây dựng được mô hình gây huyết khối đuôi chuột; và đánh giá được tác dụng của cao giàu saponin tam thất hoang trên mô hình đã xây dựng.

Đối tượng dung trong nghiên cứu là thân rễ tam thất hoang được thu hái tự nhiên ở huyện Hoàng Su Phì, Hà Giang vào tháng 7/2016. Mẫu được xác định tên khoa học là Panax stipuleanatus H. T. Tsai et K. M. Feng.

Cao khô giàu saponin của tam thất hoang được chiết suất bằng phương pháp sấy chân không hiệu suất chiết là 20,59% và hàm lượng saponin toàn phần trong cao giàu hoạt chất đạt tới 32,75%. Cao giàu saponin tam thất hoang pha trong (dimethyl sulfoxid) DMSO 0,1% với thể tích cho chuột uống là 0,1 mL/10g.

Nghiên cứu áp dụng phương pháp xây dựng mô hình gây huyết khối đuôi chuột bằng κ-carrageenan: Xác định liều κ-carrageenan gây huyết khối tối ưu và thời gian quan sát huyết khối phù hợp; Xác định đường tiêm κ-carrageenan phù hợp; Xác định thời gian nhúng đuôi trong nước đá; Xác định thuốc chứng dương; Đánh giá tác dụng chống huyết khối của tam thất hoang; Phương pháp phân tích số liệu: Bằng phần mềm SPSS 20.

Qua thời gian thực hiện, kết quả nghiên cứu đã xây dựng được mô hình huyết khối đuôi chuột gây ra bởi đường tiêm phúc mạc κ-carrageenan 20 mg/kg, nhúng đuôi chuột 5 phút trong nước đá trước khi tiêm, sử dụng thuốc chứng dương là aspirin 20 mg/kg (đường uống), hoặc heparin 100 UI/mL. Cao giàu saponin tam thất hoang ở mức liều 30 mg/kg uống liên tục trong 7 ngày làm giảm sự hình thành khối trên mô đã xây dựng.

Cao giàu saponin tam thất hoang ở mức liều 30 mg/kg uống liên tục trong 7 ngày làm giảm sự hình thành huyết khối trên mô hình đã xây dựng.