Lễ ký kết Bản ghi nhớ giữa Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam với Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba về tăng cường hợp tác khoa học công nghệ (Nguồn: TTXVN)

Nhân chuyến thăm Cộng hòa Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng Đoàn đại biểu cấp cao từ ngày 28-30/3/2018, Đoàn Bộ Khoa học và công nghệ (KH&CN) đã có chuyến thăm và làm việc với Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba và một số đơn vị thuộc Bộ.

Chuyến thăm và làm việc lần này là hoạt động quan trọng để hai Bên tái khẳng định sự cần thiết tăng cường và mở rộng quan hệ hợp tác trong lĩnh vực KH&CN giữa hai nước. Đồng thời, đánh giá các hoạt động hợp tác trong lĩnh vực KH&CN thời gian qua và trao đổi một số nội dung hợp tác mới thuộc các lĩnh vực: phát triển Khu công nghệ cao, chính sách phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Hợp tác phát triển KH&CN trong tình hình mới

Cuba là đối tác truyền thống của Việt Nam, hai nước đã ký Hiệp định khung về hợp tác khoa học – kỹ thuật ở cấp Chính phủ năm 1997. Tại Kỳ họp lần thứ 35 Ủy ban Liên Chính phủ Việt Nam – Cu ba được tổ chức vào tháng 10/2017 tại Hà Nội, hai Bên khẳng định tầm quan trọng của hợp tác trong lĩnh vực KH&CN giữa hai nước, đặc biệt xác định KH&CN giữ vai trò nòng cốt trong phát triển kinh tế - xã hội và phục vụ lợi ích dân sinh. Theo đó, Việt Nam và Cuba cần phải tăng cường hơn nữa hợp tác để đưa nghiên cứu, ứng dụng các kết quả nghiên cứu KH&CN vào đời sống, mang lại lợi ích cho cộng đồng khoa học và nhân dân hai nước.

Trong chương trình thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Cuba, tối 29/3/2018 (theo giờ địa phương), tại Cung Cách mạng ở Thủ đô La Habana, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Bí thư Thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cộng hòa Cuba Raul Castro Ruz đã chứng kiến Lễ ký kết Bản ghi nhớ giữa Bộ KH&CN Việt Nam với Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba về tăng cường hợp tác khoa học công nghệ. Đây là Thỏa thuận hợp tác để cụ thể hóa các nội dung của Hiệp định cấp Chính phủ được ký năm 1997 nhằm đáp ứng được các thay đổi và nhu cầu hợp tác của hai nước trong tình hình mới.

Theo nội dung Bản ghi nhớ, hai bên sẽ thống nhất các hình thức hợp tác nghiên cứu, phát triển khoa học và chuyển giao công nghệ. Cụ thể, hai bên sẽ: thúc đẩy hợp tác KH&CN; thúc đẩy hoạt động nghiên cứu chung và nghiên cứu khoa học liên quan đến quy trình công nghiệp của hai nước, chú trọng đến bảo vệ môi trường; thúc đẩy sự tham gia của các nhà nghiên cứu trẻ và đào tạo nhân lực; ứng dụng các kết quả nghiên cứu chung về KH&CN vào công nghiệp...

Để đạt được mục tiêu trên, Việt Nam và Cuba sẽ đẩy mạnh việc nghiên cứu để xây dựng các dự án nghiên cứu chung giữa hai nước. Cùng với đó là khuyến khích tăng cường hoạt động hợp tác KH&CN giữa hai nước thông qua đào tạo nhân lực, tổ chức hội thảo và diễn đàn KH&CN. Đồng thời, hai bên sẽ tạo điều kiện cho các nhà nghiên cứu của các cơ quan, trường đại học, doanh nghiệp và các trung tâm nghiên cứu khác của Việt Nam trao đổi học thuật, chia sẻ thông tin và chia sẻ kinh nghiệm.

Thời gian tới hai bên xác định các lĩnh vực ưu tiên hợp tác gồm: công nghệ sinh học trong nông nghiệp và y tế, công nghệ thông tin và truyền thông, năng lượng tái tạo, đa dạng sinh học, quy hoạch xây dựng, y học hạt nhân, quản lý và hợp tác giữa các khu công nghệ cao và các lĩnh vực hợp tác khác có thể phát sinh trong quá trình hợp tác.

Khai thác thế mạnh mỗi bên

Trước đó, chiều cùng ngày 29/3, tại La Habana cũng đã diễn ra tọa đàm song phương cấp Bộ trưởng giữa Bộ KH&CN Việt Nam và Bộ Khoa học, Công nghệ Môi trường Cuba.

Tham dự Tọa đàm về phía Việt Nam có Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh cùng đại diện Lãnh đạo Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Chiến lược và Chính sách KH&CN, Cục Sở hữu trí tuệ và các cán bộ có liên quan. Về phía Cuba có Bộ trưởng Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba Elba Rosa Pérez Montoya cùng đại diện lãnh đạo: Văn phòng Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba; Vụ Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba và cán bộ Vụ Quan hệ quốc tế Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba.

Bộ trưởng Chu Ngọc Anh khẳng định việc đoàn đại biểu Bộ KH&CN Việt Nam sang thăm Cuba và tham dự Tọa đàm cấp Bộ trưởng giữa hai nước lần này là một sự kiện quan trọng trong hợp tác KH&CN nói riêng và trong hợp tác truyền thống giữa hai nước nói chung. Sự kiện này càng có ý nghĩa hơn khi hai nước vừa tổ chức kỷ niệm 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Cuba (1960-2015), Việt Nam tổ chức thành công Đại hội Đảng năm 2016, và Cuba tổ chức thành công bầu cử lập pháp nhằm chọn ra 605 đại biểu Quốc hội và 1.265 đại biểu cho 15 hội đồng tỉnh tháng 3/2018.

“Mặc dù hai nước chúng ta xa cách về địa lý nhưng lại rất gần gũi trong tình cảm và ý chí cách mạng. Ở Việt Nam khi nhắc đến hai từ Cuba mỗi người Việt Nam khâm phục tinh thần cách mạng, ý chí kiên cường và vượt qua mọi khó khăn và thách thức của thời đại. Tôi tin tưởng chắc chắn rằng từ nay và mãi mãi về sau quan hệ hai nước chúng ta ngày càng thắt chặt vì nó đã được được thử thách qua năm tháng”, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh bày tỏ.

Trong thời gian qua Việt Nam và Cuba đã tiến hành một số dự án hợp tác nghiên cứu chung. Những dự án này đã thành công về mặt khoa học và có ý nghĩa góp phần phát triển kinh tế và xã hội. Ví dụ như: Dự án “Nghiên cứu chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam và Cuba phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, trong bối cảnh quá trình nâng cấp mô hình kinh tế của Cuba và tiến trình đổi mới, hội nhập quốc tế của Việt Nam”, Dự án “Giải pháp quy hoạch xây dựng và quản lý quy hoạch nhằm khai thác hiệu quả các nguồn lực phát triển Khu kinh tế ven biển”, Dự án “Hợp tác nghiên cứu sản xuất kháng nguyên vắc xin ho gà (PTg, FHA và Prn2) bằng công nghệ đột biến gen để sử dụng pha chế vắc xin ho gà vô bào”, Dự án “Hợp tác cùng phát triển vắc xin thương hàn vi Polysaccharide phòng bệnh Tifus”.

Bộ trưởng Chu Ngọc Anh cho rằng, tiềm năng hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực KH&CN còn rất lớn, Việt Nam có nhiều thế mạnh KH&CN trong các ngành nông nghiệp (lúa gạo, cà phê, thủy sản...), viễn thông, xây dựng và vật liệu xây dựng, năng lượng nguyên tử, phát triển các khu công nghệ cao. Ngược lại, Cuba có thế mạnh lớn trong y tế, công nghệ sinh học, công nghệ dược phẩm dược phẩm và quy hoạch du lịch.

Do vậy, nhằm khai thác thế mạnh về công nghệ của hai nước, hai bên cần tập trung xây dựng các dự án hợp tác mà hai bên có thế mạnh như: công nghệ sinh học, công nghệ sinh học áp dụng trong y tế, nông nghiệp, năng lượng nguyên tử, phát triển Khu công nghệ cao... nhằm phục vụ cho sự phát triển về kinh tế - xã hội của hai nước.

Tại Tọa đàm, hai bên đã điểm lại những dự án hợp tác trong thời gian qua và định hướng hợp tác trong thời gian tới. Bên cạnh đó, hai bên cùng trao đổi về phương thức để hợp tác giữa hai nước hiệu quả và thiết thực vì lợi ích chung. Về hợp tác trong thời gian tới, ngoài khuôn khổ dự án, đề tài hợp tác chung đang tiến hành, hai bên sẽ đa dạng hóa các hình thức hợp tác như thường xuyên trao đổi đoàn công tác, trao đổi kinh nghiệm quản lý và tổ chức hội thảo khoa học.

Trong khuôn khổ Tọa đàm, Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (VINATOM) và Cơ quan năng lượng nguyên tử Cuba (AENTA) đã ký Bản ghi nhớ hợp tác thực hiện dự án “Hỗ trợ kỹ thuật để đưa vào vận hành thiết bị chiếu xạ đặt tại Viện Nghiên cứu công nghiệp thực phẩm (IIIA) và hỗ trợ Cuba phát triển năng lực quốc gia về ứng dụng các công nghệ bức xạ”. Việt Nam sẽ giúp Cuba đưa vào vận hành thiết bị chiếu xạ an toàn, hiệu quả và đào tạo các kỹ thuật viên Cuba vận hành tốt hệ thống, đồng thời giúp đỡ Cuba phát triển năng lực quốc gia về ứng dụng các kỹ thuật chiếu xạ.

Được biết, trong khuôn khổ chuyến thăm Cuba lần này, Đoàn Bộ KH&CN Việt Nam cũng đã làm việc với Trung tâm Công nghệ sinh học và công nghệ Gen (CIGB) Cuba; Vụ Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo thuộc Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba; Đặc Khu kinh tế Mariel; Trung tâm Công nghệ Nano; Tập đoàn Công nghệ sinh học BioCuba Farma.