PGS, TS. Phạm Văn Hùng (trái) và TS. Trần Đình Phong (phải) (Ảnh; internet).

Giải thưởng Tạ Quang Bửu do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hằng năm, nhằm khích lệ và tôn vinh các nhà khoa học có kết quả công bố xuất sắc trong nghiên cứu cơ bản thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật

Giải thưởng chính năm nay được trao tặng cho 2 nhà khoa học: TS. Trần Đình Phong, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam)  và PGS. TS. Phạm Văn Hùng, Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP HCM.

TS. Trần Đình Phong là tác giả của công trình khoa học trong lĩnh vực Vật lý có tên “Coordination polymer structure and revisited hydrogen evolution catalytic mechanism for amorphous molybdenum sulfide” (Cấu trúc polymer và cơ chế hoạt động xúc tác tạo H2 của molybdenum sulfide vô định hình) xuất bản trên Nature Materials, 15, 640-646.

Tiến sĩ Trần Đình Phong và đồng nghiệp lần đầu tiên tìm ra cấu trúc, cơ chế hoạt động của molybden sulfide vô định hình, một xúc tác có thể thay thế cho vật liệu đắt tiền là bạch kim trong phản ứng điều chế nhiên liệu sạch hydro (H2) từ nước. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí số một thế giới về khoa học vật liệu Natural Materials năm 2016.

Kết quả nghiên cứu còn là cơ sở quan trọng để anh cùng đồng nghiệp thiết kế chế tạo các vật liệu xúc tác mới ưu việt hơn, tiến tới thiết kế chế tạo một lá xanh nhân tạo hoàn chỉnh cho việc tách H2 từ nước sử dụng năng lượng mặt trời.

PGS. TS. Phạm Văn Hùng là tác giả công trình khoa học trong lĩnh vực Sinh học Nông nghiệp có tên “In vitro digestibility and in vivo glucose response of native and physically modified rice starches varying amylose contents” (Khả năng tiêu hóa in vitro và sinh đường in vivo của các loại tinh bột gạo có hàm lượng amylose khác nhau và tinh bột gạo biến đổi bằng phương pháp vật lý) trên tạp chí Food Chemistry.

Các kết quả nghiên cứu của PGS. TS. Phạm Văn Hùng sẽ là tiền đề cho những ứng dụng trong ngành công nghiệp thực phẩm, thực phẩm chứng năng để sản xuất những sản phẩm có khả năng sinh đường thấp cho bệnh nhân tiểu đường, béo phì hay phòng chống một số bệnh mãn tính khác…

 Giải thưởng dành cho nhà khoa học trẻ được trao cho TS. Đỗ Quốc Tuấn, Trường Đại học Khoa học Tự  nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội với công trình khoa học trong lĩnh vực Vật lý có tên “T. Q. Do, 2016. Higher dimensional nonlinear massive gravity” (lý thuyết hấp dẫn phi tuyến nhiều chiều có khối lượng) xuất bản trên Physical Review D 93, 104003. Sau gần hai năm nghiên cứu, TS. Đỗ Quốc Tuấn đã đúc kết lại thành hai bài báo với mỗi bài 21 trang đăng trên tạp chí Physical Review D - một trong những tạp chí uy tín bậc nhất trong giới Vật lý lý thuyết.

Kết quả là TS. Đỗ Quốc Tuấn chỉ ra, các số hạng graviton trở thành hằng số vũ trụ - vấn đề liên quan đến sự giãn nở gia tốc của vũ trụ và năng lượng tối, qua đó có thể giải thích từ lý thuyết hấp dẫn có khối lượng trong không thời gian vô số chiều.

Cũng trong công trình, TS. Đỗ Quốc Tuấn cũng đã tìm được một số nghiệm vũ trụ điển hình như Friedmann-Lemaitre-Robertson-Walke, Byanchi loại 1, hố đen Schwarschild-Tanghelini và giá trị cụ thể của hằng số vũ trụ hiệu dụng trong mô hình hấp dẫn phi tuyến năm chiều có khối lượng – những nhiệm đầu tiên tìm được trong lý thuyết hấp dẫn phi tuyến nhiều chiều có khối lượng.

TS. Đỗ Quốc Tuấn (Ảnh: internet).

Trước đó, ngày 25/4/2018, Hội đồng Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2018 đã họp xem xét, đánh giá, lựa chọn các nhà khoa học được các Hội đồng khoa học chuyên ngành trong lĩnh vực Khoa học tự nhiên và kỹ thuật của Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) đề xuất. Kết thúc phiên họp, Hội đồng đã chọn ba 03 nhà khoa học nêu trên, đề nghị Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ trao giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2018.

Giải thưởng Tạ Quang Bửu do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hằng năm, nhằm khích lệ và tôn vinh các nhà khoa học có kết quả công bố xuất sắc trong nghiên cứu cơ bản thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật. Giải thưởng góp phần thúc đẩy nghiên cứu khoa học cơ bản nói riêng và khoa học công nghệ Việt Nam nói chung tiếp cận trình độ quốc tế, tạo tiền đề cho khoa học và công nghệ của đất nước hội nhập và phát triển. 

Được tổ chức lần đầu vào năm 2014, đến nay Giải thưởng đã thu hút được sự quan tâm, đánh giá tích cực của các nhà quản lý và cộng đồng khoa học.

Lễ trao giải dự kiến sẽ được tổ chức vào dịp kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5/2018 tại Hà Nội.