Cơ quan hải quan sẽ tăng cường kiểm tra, xử lý các hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa không đúng quy định, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ... Ảnh minh họa 

Theo thông tin mới nhất từ Tổng cục Hải quan, trong 2 tháng đầu năm nay, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hoá của Việt Nam ước đạt 95,81 tỷ USD, tăng 24,5% so với cùng kỳ năm 2020; trong đó tổng trị giá xuất nhập khẩu ước đạt 48,55 tỷ USD, tăng 23,2%, tổng trị giá nhập khẩu ước đạt 47,26 tỷ USD, tăng 25,9%.

Tính riêng tháng 2, kim ngạch nhập khẩu của một số mặt hàng chính tăng so với cùng kỳ năm trước, như ô tô nguyên chiếc các loại đạt 424 triệu USD, tăng 26,5%; máy móc thiết bị dụng cụ phụ tùng đạt 2,87 tỷ USD, tăng 12%; điện thoại các loại và linh kiện đạt 579 triệu USD, tăng 212,4%; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 907 triệu USD, tăng 70,4%; kim loại thường khác đạt 757 triệu USD, tăng 57,6% so với cùng kỳ năm trước.

Theo đánh giá của Tổng cục Hải quan, mặc dù dịch COVID-19 có nhiều diễn biến phức tạp trên thế giới và trong nước, tuy nhiên, tại Việt Nam, tình hình dịch bệnh cơ bản đang được kiểm soát tốt, dẫn đến số thu 2 tháng đầu năm 2021 tăng. Bên cạnh đó, thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về hải quan trước yêu cầu vừa chống dịch COVID-19 vừa tạo thuận lợi thương mại, 2 tháng đầu năm 2021, toàn ngành Hải quan thu nộp ngân sách đạt 54.760 tỷ đồng, bằng 17,38% dự toán được giao, bằng 16,54% chỉ tiêu phấn đấu, tăng 7,53% so với cùng kỳ năm trước.

Tổng cục Hải quan cho biết, thời gian tới, cơ quan này sẽ áp dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ hải quan để kiên quyết đẩy lùi tình trạng gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa không đúng quy định, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp; mọi hành vi vi phạm phải được phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật. Qua đó thúc đẩy phát triển sản xuất trong nước, bảo vệ các nhà sản xuất Việt Nam trước nguy cơ bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, bảo vệ uy tín của hàng hóa Việt Nam trên trường quốc tế.

Để triển khai, các đơn vị nghiệp vụ sẽ đồng bộ tham gia vào kế hoạch này theo từng nhiệm vụ chi tiết. Trong đó, Cục Giám sát quản lý về hải quan sẽ chủ trì, đầu mối phối hợp với các đơn vị: Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan, Cục Quản lý rủi ro, Cục Kiểm tra sau thông quan, Cục Điều tra chống buôn lậu, Vụ Thanh tra - Kiểm tra để tổng hợp, phân tích số liệu, lập danh sách mặt hàng, đối tượng trọng điểm cần áp dụng các biện pháp nghiệp vụ; cung cấp thông tin, số liệu, danh sách doanh nghiệp có kim ngạch xuất khẩu tăng đột biến cho các đơn vị biết, phối hợp thực hiện.

Không chỉ phối hợp trong nội ngành, Cục Giám sát quản lý về hải quan sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ và các bộ, ngành liên quan thực hiện rà soát cơ sở pháp lý, kiến nghị sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp quy liên quan đến xuất xứ, ghi nhãn để khắc phục sơ hở của hệ thống pháp luật, làm cơ sở pháp lý để thống nhất thực hiện. Chủ trì, phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam rà soát các trường hợp cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa chưa đúng quy định; kiến nghị, đề xuất VCCI chấm dứt việc cấp Giấy chứng nhận về quy trình sản xuất hoặc nguồn nguyên liệu, công đoạn sản xuất (gọi là Form X) nhằm hạn chế doanh nghiệp lợi dụng giấy chứng nhận này để gian lận xuất xứ.

Đặc biệt, đơn vị sẽ phối hợp chặt chẽ với các hiệp hội ngành hàng xác định đối tượng doanh nghiệp có rủi ro cao, có dấu hiệu gian lận chuyển danh sách cụ thể cho cơ quan Hải quan. Đồng thời thực hiện tuyên truyền, khuyến cáo các doanh nghiệp đầu tư thực chất, lâu dài, chuyển giao công nghệ, thực hiện gia công chế biến sâu; khuyến khích phát triển công nghiệp phụ trợ; khuyến cáo các doanh nghiệp cải thiện cơ chế theo dõi, giám sát quá trình sản xuất tại doanh nghiệp; nâng cao nhận thức về gian lận, giả mạo xuất xứ, lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại.

Nhằm xác định đối tượng trọng điểm để áp dụng các biện pháp nghiệp vụ điều tra, xác minh, làm rõ hành vi vi phạm, vấn đề thống kê, rà soát số liệu được Cục Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan đảm đương. Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan cung cấp danh sách mặt hàng, doanh nghiệp có kim ngạch xuất khẩu tăng đột biến (>10%) vào các thị trường Hoa Kỳ, EU và Ấn Độ; nhập khẩu tăng đột biến (>10%) từ thị trường trọng điểm định kỳ hàng quý để Cục Giám sát quản lý về hải quan tổng hợp, báo cáo lãnh đạo Tổng cục Hải quan.

Cục Quản lý rủi ro thực hiện phân tích số liệu, xác định danh sách mặt hàng, doanh nghiệp có kim ngạch XNK gia tăng đột biến, có rủi ro cao và phối hợp với các đơn vị thực hiện đấu tranh. Các tiêu chí xác định như sau: tên doanh nghiệp, quốc tịch doanh nghiệp, mã số doanh nghiệp, năm thành lập, loại hình doanh nghiệp, địa chỉ hoạt động; loại hình XNK; mặt hàng xuất khẩu, nhập khẩu, dấu hiệu gian lận, xếp hạng rủi ro. Áp dụng phân luồng kiểm tra thực tế 100% đối với hàng hóa XNK xác định có dấu hiệu rủi ro cao về gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa không đúng quy định, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp…

Để thực hiện kế hoạch chống gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp năm 2021, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị như Cục Kiểm tra sau thông quan, Cục Điều tra chống buôn lậu, Vụ Thanh tra – Kiểm tra đều được giao các nhiệm vụ cụ thể nhằm phát hiện vi phạm.

Trong đó Cục Kiểm tra sau thông quan sẽ trực tiếp kiểm tra sau thông quan tại trụ sở người khai hải quan để làm rõ hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa không đúng quy định, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp và xử lý theo quy định đối với các nhóm mặt hàng, trong đó tập trung kiểm tra theo chuyên đề đối với nhóm mặt hàng như: nhóm mặt hàng thép (khớp nối bằng thép; bánh xe thép; thép tiền chế; ống đồng); nhóm mặt hàng điện tử (mạch điện; máy xử lý dữ liệu; sản phẩm điện tử và linh kiện); nhóm máy móc, thiết bị (máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng; máy hút bụi; máy cắt cỏ); nhóm mặt hàng giày dép và túi xách.

Đồng thời Cục Kiểm tra sau thông quan sẽ thực hiện kiểm tra từ 30-50 doanh nghiệp; đơn vị kiểm tra sau thông quan tại cục hải quan các tỉnh, thành phố kiểm tra từ 1-3 doanh nghiệp… Bên cạnh đó đơn vị sẽ phối hợp với Cục Giám sát quản lý về hải quan để phân tích số liệu, xác định đối tượng có rủi ro cao về gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn không đúng quy định, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp…

Công tác đấu tranh chống buôn lậu cũng được triển khai đồng bộ với các lĩnh vực nghiệp vụ. Trong đó Cục Điều tra chống buôn lậu được giao triển khai đồng bộ các biện pháp kiểm soát hải quan để kịp thời phát hiện, điều tra, xác minh làm rõ đối với các đối tượng được xác định có dấu hiệu rủi ro cao về gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn không đúng quy định, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp; trong đó chú trọng tập trung kiểm tra theo chuyên đề đối với nhóm mặt hàng như: nhóm mặt hàng gỗ và các sản phẩm từ gỗ, trong đó trọng tâm là mặt hàng gỗ dán từ nguyên liệu gỗ cứng, tủ gỗ, ghế sofa có khung gỗ; đệm mút; đá nhân tạo; gạch men; lốp xe tải và xe khách; nhóm máy móc, thiết bị: máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng; máy hút bụi; máy cắt cỏ…

Vụ Thanh tra - Kiểm tra thực hiện điều tra, xác minh làm rõ đối với các đối tượng được xác định có dấu hiệu rủi ro cao về gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn không đúng quy định, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp; trong đó chú trọng vào các nhóm mặt hàng như: nhóm mặt hàng điện tử: mạch điện; máy xử lý dữ liệu; sản phẩm điện tử và linh kiện; nhóm mặt hàng xe đạp, xe đạp điện và linh kiện; pin năng lượng mặt trời; bao và túi nhựa; ghim đóng thùng; vỏ bình ga.

Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị hải quan tỉnh, thành phố áp dụng đồng bộ, chặt chẽ các biện pháp nghiệp vụ hải quan từ khâu làm thủ tục hải quan cho đến các biện pháp nghiệp vụ khác như quản lý rủi ro, sau thông quan, kiểm soát hải quan để ngăn chặn tình trạng gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp. Tổ chức thực hiện việc kiểm tra, điều tra, xác minh tại trụ sở doanh nghiệp để xác định hành vi vi phạm và xử lý theo quy định. Thường xuyên rà soát, xác định các giao dịch, công ty có kim ngạch xuất nhập khẩu tăng đột biến so với năng lực, quy mô sản xuất.

Đồng thời, thực hiện kiểm tra sau thông quan tại trụ sở người khai hải quan đối với doanh nghiệp xác định có dấu hiệu rủi ro cao về gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp. Các chỉ tiêu phát hiện, kiểm tra, xử lý vụ việc gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa không đúng quy định, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, chuyển tải bất hợp pháp trong năm 2021 cũng được Tổng cục Hải quan giao cụ thể cho các đơn vị hải quan địa phương để phát huy hiệu quả trong công tác đấu tranh.

Phong Lâm