Chất thải hữu cơ (hay rác hữu cơ) là các loại chất thải rắn có khả năng phân hủy nhanh, được tạo ra từ các yếu tố thiên nhiên, có thành phần hữu cơ chứa carbon kết hợp với các nguyên tố khác như hidro, nito, oxi,… Loại rác thải này xuất hiện xung quanh chúng ta như các chất thải sinh hoạt gồm thực phẩm, rau quả, trái cây, thức ăn thừa, bã cà phê,… và các vật liệu hữu cơ khác.

Do đó để giảm thiểu tối đa lượng rác thải hữu cơ trong môi trường, chúng ta cần tập trung vào việc tái chế và sử dụng lại các sản phẩm hữu cơ, chẳng hạn như thức ăn hay các loại vật liệu hữu cơ khác. Cần thúc đẩy việc ứng dụng các phương pháp xử lý chất thải khoa học, mang đến sự hiệu quả cao như ủ phân, biogas, để tận dụng năng lượng và tạo ra sản phẩm tái chế, quay lại sử dụng vào các mục đích khác nhau.

Hơn thế nữa, việc thay đổi thói quen sống cũng đóng một vai trò rất quan trọng. Trong sinh hoạt, chúng ta hoàn toàn có thể giảm lượng chất thải hữu cơ bằng cách mua sắm thông minh, trồng rau, hạn chế sử dụng các sản phẩm dùng một lần không cần thiết,…chôn lấp, ủ rác, nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân. Khi các loại chất thải này được phân loại đúng cách, chúng ta có thể dễ dàng xử lý một cách hiệu quả, nhanh chóng, tiết kiệm chi phí. Đảm bảo tận dụng tốt tài nguyên và giảm thiểu thiệt hại, tác hại đến môi trường, thúc đẩy mô hình kinh tế tái sử dụng và phát triển bền vững. Xong trước khi xử lý hay tái chế chất thải hữu cơ thì việc lấy mẫu phân tách chất thải nguy hại nên theo tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn, hiệu quả.

Chất thải hữu cơ nếu không được xử lý đúng cách theo tiêu chuẩn sẽ gây ra nhiều tác hại cho môi trường và sức khỏe. Ảnh minh họa

Theo hướng dẫn tại Tiêu chuẩn TCVN 13923:2023 Chất thải - Thu thập mẫu hiện trường các hợp chất hữu cơ từ các bề mặt của Bộ Khoa học và Công nghệ công bố, việc lấy mẫu các hợp chất hữu cơ (là các PCB, dioxin, các loại thuốc trừ sâu và các hợp chất tương tự) từ các bề mặt nhẵn, không xốp bằng phương pháp lấy mẫu lau (mẫu lau chính là vật liệu hấp thụ (ví dụ, bông gạc) được cọ xát trên bề mặt để lấy mẫu phân tích hóa học) đã làm ướt bằng dung môi sẽ cho phép chiết các hợp chất hữu cơ quan tâm ra khỏi mẫu lau bằng dung môi và sau đó được xác định bằng kỹ thuật phân tích trong phòng thí nghiệm như sắc ký khí với máy dò thích hợp.

Để đảm bảo việc đưa ra kết luận hợp lệ, phải lấy đủ số lượng mẫu theo bản thiết kế lấy mẫu (số lượng và vị trí lấy mẫu bao gồm cả mẫu kiểm soát chất lượng) và kế hoạch kiểm soát chất lượng/đảm bảo chất lượng. Phương pháp này không đề cập đến các thiết kế lấy mẫu được sử dụng để đạt được các mục tiêu chất lượng dữ liệu. Việc lấy mẫu lau thường được những người điều tra địa điểm chất thải nguy hại để mô tả cụ thể phạm vi khu vực và mức độ nhiễm bẩn trên tường, sàn, thiết bị, v.v... sử dụng. Việc lấy mẫu lau cũng được sử dụng để xác định sự tuân thủ các quy định.

Có nhiều yếu tố góp phần làm biến động các kết quả lấy mẫu trong quá trình lấy mẫu lau, bao gồm việc sử dụng các lực khác nhau để lau, các loại mẫu lau khác nhau, kiều lau khác nhau, kết cấu của bề mặt được lau và thậm chí là thời gian lau. Ý nghĩa của phương pháp này là chuẩn hóa các quy trình lau để giảm sự biến động của việc lấy mẫu trong việc thu mẫu từ các bề mặt nhẵn, không xốp như kim loại, thủy tinh, bề mặt được sơn hoặc bề mặt làm kín, gạch, v.v..., bên trong và xung quanh các tòa nhà và từ các đường ống, bể chứa, thiết bị loại bỏ nhiễm bẩn, v.v...

Nên sử dụng các dụng cụ chứa mẫu bằng thủy tinh màu nâu kín khí có nắp lót như các lọ nhỏ phân tích hữu cơ dễ bay hơi 40mL. Cũng có thể sử dụng các chai miệng rộng 125mL lớn hơn, để không phải dùng kẹp để đặt mẫu lau vào hoặc lấy mẫu lau ra khỏi dụng cụ chứa mẫu. Để giảm thiểu việc xử lý dung môi tại hiện trường, mẫu lau có thể được làm ướt bằng dung môi trong phòng thí nghiệm và vận chuyển đến hiện trường trong dụng cụ chứa mẫu.

Cần sử dụng dung môi có độ tinh khiết cao (không chứa chất gây ô nhiễm có thể cản trở quá trình phân tích), có khả năng hòa tan hợp chất hữu cơ cần xác định và tương thích với bề mặt được lau. Cần sử dụng găng tay không chứa bột tan để bảo vệ tay của người lấy mẫu khỏi dung môi và không gây nhiễm bẩn. sử dụng một đôi găng tay mới cho mỗi lần lau.

Nên bảo quản mẫu tránh ánh nắng trực tiếp, làm mát đến ≤ 6 °C và vận chuyển mẫu đến phòng thí nghiệm. Các mẫu kiểm soát chất lượng phải được lấy theo quy định trong kế hoạch lấy mẫu hoặc kế hoạch đảm bảo chất lượng/kiểm soát chất lượng.