I. SỰ CẦN THIẾT BAN HÀNH QUYẾT ĐỊNH

1. Cơ sở chính trị, pháp lý

1.1. Nghị định số 13/2012/NĐ-CP ngày 02 tháng 3 năm 2012 của Chính phủ về việc Ban hành Điều lệ sáng kiến. Theo đó, Điều lệ quy định chi tiết về điều kiện, thủ tục công nhận sáng kiến, quyền và nghĩa vụ của chủ đầu tư tạo ra sáng kiến, tác giả sáng kiến và người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu, các biện pháp thúc đẩy hoạt động sáng kiến và quản lý nhà nước về hoạt động sáng kiến. Tại Điều 14, Điều 15 Nghị định số 13/2012/NĐ-CP ngày 02 tháng 03 năm 2012 của Chính phủ ban hành Điều lệ sáng kiến, quy định:

“Điều 14. Phổ biến sáng kiến

1. Các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm thực hiện các biện pháp sau đây để phổ biến sáng kiến thuộc lĩnh vực quản lý của mình:

a) Tổ chức dịch vụ môi giới chuyển giao sáng kiến và các hình thức giao dịch về sáng kiến (hội chợ, triển lãm…) hỗ trợ việc chuyển giao sáng kiến được tạo ra do Nhà nước đầu tư kinh phí, phương tiện vật chất - kỹ thuật, hoặc sáng kiến của cá nhân, tổ chức không có đủ năng lực để áp dụng;

b) Hỗ trợ việc triển khai áp dụng sáng kiến lần đầu, thỏa thuận và phối hợp với chủ đầu tư tạo ra sáng kiến để công bố, phổ biến, áp dụng rộng rãi đối với những sáng kiến có khả năng áp dụng rộng rãi và mang lại lợi ích to lớn cho xã hội;

c) Công bố, phổ biến, áp dụng rộng rãi các sáng kiến là giải pháp quản lý và giải pháp tác nghiệp trong lĩnh vực quản lý hành chính, sự nghiệp của Nhà nước và các sáng kiến tạo ra do Nhà nước đầu tư kinh phí, phương tiện vật chất - kỹ thuật.

2. Cơ quan, tổ chức trực tiếp cung cấp dịch vụ môi giới được thu phí môi giới theo mức thỏa thuận với chủ đầu tư tạo ra sáng kiến.

Điều 15. Khuyến khích phong trào thi đua lao động sáng tạo

1. Các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp với các tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh niên và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tổ chức thực hiện các biện pháp sau đây nhằm khuyến khích quần chúng tham gia các phong trào thi đua sáng tạo:

a) Tổ chức các hội thi sáng tạo, triển lãm kết quả lao động sáng tạo, Tuần lễ Sáng kiến quốc gia, tổng kết và khen thưởng hoạt động sáng kiến hàng năm và các hoạt động khác để tôn vinh tổ chức, cá nhân điển hình và biểu dương các sáng kiến có thể áp dụng rộng rãi và mang lại lợi ích thiết thực cho xã hội;

b) Tổ chức các diễn đàn cho hoạt động sáng kiến, như trang tin điện tử, câu lạc bộ sáng tạo; phổ biến, tuyên truyền về các tổ chức, cá nhân điển hình trong phong trào thi đua sáng tạo.

2. Các cơ sở công nhận sáng kiến, các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có thể áp dụng các biện pháp sau đây nhằm khuyến khích cơ quan, tổ chức, cá nhân có thành tích xuất sắc trong việc tạo ra và áp dụng sáng kiến:

a) Ưu tiên xem xét nâng lương, nâng bậc thợ, đào tạo nâng cao trình độ và các chế độ phúc lợi khác cho tác giả sáng kiến;

b) Ưu tiên xem xét, cấp kinh phí và tạo điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu phát triển và hoàn thiện, áp dụng sáng kiến.

3. Các cơ quan, tổ chức sau đây có trách nhiệm tổ chức tổng kết, khen thưởng hoạt động sáng kiến ở các ngành, các cấp:

a) Bộ Khoa học và Công nghệ và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đồng chủ trì, phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức tổng kết, khen thưởng hoạt động sáng kiến trong toàn quốc;

b) Các Sở Khoa học và Công nghệ giúp Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật ở địa phương (nếu có), Liên đoàn Lao động và Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các Sở, Ban, ngành của địa phương tổ chức tổng kết hoạt động sáng kiến của địa phương;

c) Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ tổ chức tổng kết hoạt động sáng kiến của ngành, lĩnh vực tương ứng”.

1.2. Thông tư số 18/2013/TT-BKHCN ngày 01 tháng 8 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ hướng dẫn thi hành một số quy định của Điều lệ Sáng kiến được ban hành theo Nghị định số 13/2012/NĐ-CP ngày 02 tháng 3 năm 2012 của Chính phủ. Theo điểm a khoản 2 Điều 12 của Thông tư số 18/2013/TT-BKHCN ngày 01 tháng 8 năm 2013 quy định:

“2. Các Sở Khoa học và Công nghệ có trách nhiệm triển khai các biện pháp sau đây nhằm thúc đẩy hoạt động sáng kiến theo quy định tại Điều 14 và Điều 15 của Điều lệ Sáng kiến:

a) Tham mưu cho Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ban hành các văn bản pháp luật quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Điều lệ Sáng kiến để triển khai thực hiện tại địa phương”.

2. Cơ sở thực tiễn

Hoạt động sáng kiến - cải tiến kỹ thuật là kết quả lao động sáng tạo khoa học kỹ thuật của người lao động, có tác dụng thúc đẩy tiến bộ kỹ thuật, nâng cao chất lượng, hiệu quả trong lao động góp phần phát triển kinh tế xã hội và nâng cao đời sống nhân dân. Phong trào sáng kiến tại thành phố Cần Thơ trong thời gian qua ngày càng phát triển rộng khắp và được các cấp, các ngành triển khai thực hiện và luôn gắn với phong trào lao động sáng tạo của công đoàn, đã góp phần mang lại hiệu quả đáng kể trong nhiều ngành nghề, nhiều lĩnh vực từ trong sản xuất kinh doanh, đến các cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan, đơn vị sự nghiệp.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy nhiều sáng kiến được hình thành trong quá trình lao động nhưng chưa có kế hoạch cụ thể để triển khai và phát triển, dẫn đến việc ý tưởng sáng tạo không được ứng dụng kịp thời, không phát huy hết giá trị. Phần lớn việc tổng hợp sáng kiến thường diễn ra vào cuối năm, thay vì có kế hoạch ngay từ đầu, khiến nguồn lực hỗ trợ không được chuẩn bị đầy đủ. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều sáng kiến có tiềm năng nhưng không đủ điều kiện để triển khai thực tế. Đồng thời, kinh phí dành cho hoạt động sáng kiến chưa được phân bổ hợp lý, làm hạn chế khả năng hiện thực hóa những ý tưởng có giá trị cao, gây lãng phí chất xám và nguồn lực.

Để bảo đảm việc hướng dẫn và thống nhất áp dụng các quy định của Điều lệ Sáng kiến và Thông tư hướng dẫn thi hành Điều lệ Sáng kiến, việc ban hành quy định về hoạt động sáng kiến là cần thiết góp phần khuyến khích, thúc đẩy và hỗ trợ cho hoạt động sáng kiến, đưa hoạt động sáng kiến phát triển thành phong trào thi đua lao động sáng tạo rộng khắp trong thành phố, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả lao động, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Việc ban hành quy định về hoạt động sáng kiến là cần thiết để tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, giúp các cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp thống nhất trong quản lý và triển khai sáng kiến. Quy định này sẽ khuyến khích đổi mới sáng tạo, đồng thời lập kế hoạch sáng kiến hằng năm xác định rõ vấn đề cần ưu tiên giải quyết để đảm bảo sáng kiến có tính ứng dụng cao. Bên cạnh đó, cần bố trí nguồn kinh phí hợp lý để các sáng kiến có đủ nguồn lực triển khai và áp dụng thực tế hiệu quả, tránh tình trạng sáng kiến chỉ dừng lại ở báo cáo và triển khai thử nghiệm mà không được đưa vào sử dụng. Đồng thời, các sáng kiến phát sinh trong quá trình lao động cũng cần được đánh giá và hỗ trợ kịp thời, đảm bảo những ý tưởng có giá trị cao được đầu tư và triển khai hiệu quả.

Với các lý do trên, việc xây dựng Quyết định ban hành Quy định quản lý hoạt động sáng kiến trên địa bàn thành phố Cần Thơ là hết sức cần thiết.

II. MỤC ĐÍCH BAN HÀNH, QUAN ĐIỂM XÂY DỰNG DỰ THẢO QUYẾT ĐỊNH

1. Mục đích ban hành Quyết định

Quy định về hoạt động sáng kiến tại thành phố Cần Thơ được xây dựng nhằm tạo cơ chế thúc đẩy và quản lý hiệu quả hoạt động sáng kiến, khuyến khích đỗi mới sáng tạo trong mọi lĩnh vực, giúp sáng kiến được triển khai thực tiễn, mang lại giá trị thiết thực cho người lao động, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng lao động và phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

 2. Quan điểm xây dựng dự thảo Quyết định

Vận dụng hợp lý các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành, rà soát, bổ sung, điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tiễn, tạo cơ chế khuyến khích mạnh mẽ phong trào thi đua lao động sáng tạo trong cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, đảm bảo sáng kiến không chỉ dừng lại ở ý tưởng và thử nghiệm mà có thể triển khai và ứng dụng hiệu quả, góp phần nâng cao năng suất lao động và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.

III. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA DỰ THẢO QUYẾT ĐỊNH

1. Phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng

a) Phạm vi điều chỉnh

Quy định này quy định chi tiết Điều 14, Điều 15 Nghị định số 13/2012/NĐ-CP ngày 02 tháng 3 năm 2012 của Chính phủ ban hành Điều lệ sáng kiến, nhằm thúc đẩy hoạt động sáng kiến trên địa bàn thành phố Cần Thơ.

b) Đối tượng áp dụng

Quy định này áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn thành phố Cần Thơ theo quy định tại Điều lệ Sáng kiến.

2. Bố cục của dự thảo Quyết định

Dự thảo Quy định gồm 8 Điều như sau:

Điều 1. Phạm vị điều chỉnh.

Điều 2. Đối tượng áp dụng.

Điều 3. Phổ biến sáng kiến.

Điều 4. Khuyến khích phong trào thi đua lao động sáng tạo.

Điều 5. Trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trên địa bàn thành phố.

Điều 6. Điều khoản thi hành.

Điều 7. Hiệu lực thi hành.

Điều 8. Tổ chức thực hiện.

3. Nội dung cơ bản

Nội dung chính của dự thảo Quyết định:

Nội dung chính của dự thảo văn bản quy định hoạt động sáng kiến trên địa bàn thành phố Cần Thơ, bao gồm phổ biến sáng kiến; khuyến khích phong trào thi đua lao động sáng tạo; quy định trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị có liên quan về hoạt động sáng kiến trên địa bàn thành phố Cần Thơ.

Văn Kha – Phòng Sở hữu trí tuệ - Sở KH&CN TP. Cần Thơ