Hiện Bộ KHCN đang dự thảo Đề án thí điểm cơ chế hợp tác công- tư, đồng tài trợ thực hiện các nhiệm vụ KH và CN nhằm tăng cường huy động các nguồn lực xã hội, thu hút đầu tư trong và ngoài nước cho KHCN, hạn chế tình trạng đầu tư manh mún từ ngân sách nhà nước, giảm chi phí rủi ro và tạo ra được một trường cạnh tranh cao trong hoạt động KHCN. Đây là một trong những nhiệm vụ được Chính phủ giao tại Nghị quyết số 46/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 về phát triển KH và CN.

Những năm qua, chúng ta đã xây dựng rất nhiều cơ chế chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp KHCN phát triển, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư cho R&D, phát triển công nghệ nguồn, công nghệ cao. Tại Hội thảo về Cơ chế quan hệ hợp tác công-  tư, đồng tài trợ thực hiện nhiệm vụ KHCN mới được tổ chức, Thứ trưởng Bộ KHCN Trần Quốc Khánh đặt vấn đề, khi xây dựng đề án thí điểm này, chúng ta tạo ra một sân chơi mới cho doanh nghiệp bên cạnh các sân chơi đã có từ trước. Các sân chơi đều bình đẳng với nhau nên cần phải tính toán kỹ. Cần phải làm rõ ưu điểm của sân chơi PPP so với các sân chơi khác. Nếu không khéo, doanh nghiệp sẽ tập trung vào Nghị định 119 của Chính phủ về một số chính sách và cơ chế tài chính khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào hoạt động KHCN, trong khi sân chơi hợp tác công- tư lại không có doanh nghiệp nào tham gia.

Để sân chơi PPP trong lĩnh vực KHCN có thể thu hút doanh nghiệp, có ý kiến cho rằng, cần phải làm nổi bật lợi ích của nhà đầu tư khi tham gia sân chơi này. Tại sao nhà đầu tư phải làm việc mà đáng ra nhà nước phải làm. Hiện nay đầu tư KHCN đều được ưu đãi tối đa. Vì vậy, khi chưa chỉ ra được lợi ích khác của nhà đầu tư thì rất khó thuyết phục họ tham gia. Cho dù, họ có chủ động đầu tư cho KHCN thì họ cũng sẽ dễ dàng nhận được cơ chế ưu đãi ở các sân chơi khác đã có. Nếu như PPP có thể trở thành công cụ tụ hợp mọi nguồn lực giải quyết vấn đề KHCN mang tính chiến lược then chốt, cốt lõi của ngành, quốc gia, cần phải chỉ ra một cách rõ ràng lực hút của chính sách này là gì.

Ngoài ra, theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, cần phải trả lời được cơ chế hợp tác công- tư này có những điểm đặc thù gì khác so với quy định hiện hành về hợp tác công- tư trong các văn bản quy phạm pháp luật và các cơ chế khác liên quan. Từ đó, mới khẳng định được sự cần thiết phải ban hành cơ chế riêng về hợp tác- công tư trong đồng tài trợ nhiệm vụ KHCN. Khi đã chỉ ra những điểm đặc thù, thì những cơ chế, quy định trong các đề án cũng cần thống nhất với các văn bản pháp luật hiện hành, đặc biệt là dự thảo Nghị định về đầu tư theo hình thức đối tác công tư đang được Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng trình Chính phủ. Quá trình rà soát, liên thông giữa các văn bản sẽ bảo đảm cho sự thống nhất của pháp luật về hợp tác công tư.

Góp ý vào dự thảo cơ chế PPP đồng tài trợ nhiệm vụ KHCN, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư Hoàng Mạnh Phương cho rằng, khi xây dựng cơ chế hợp tác giữa nhà nước và doanh nghiệp, nhà đầu tư, cần phải làm rõ kết quả của việc thực hiện nhiệm vụ KHCN đó thì ai sử dụng, Nhà nước toàn quyền sử dụng hay đồng sử dụng giữa nhà nước và doanh nghiệp? Cần phải làm rõ cơ chế chia sẻ lợi ích, lợi nhuận cũng như rủi ro của liên kết. Mặt khác, khi đã hình thành liên kết PPP thì cũng cần phải quy định cụ thể quá trình triển khai, quản lý liên kết, vai trò của đại diện nhà nước. Với cơ chế hai bên cùng chủ động phối hợp liên kết thì sự điều chỉnh toàn bộ quá trình liên kết này như thế nào cũng phải được làm rõ.

Những ngày này, năng suất lao động của Việt Nam thấp kém so với các nước trong khu vực đã trở thành đề tài tranh luận của công luận, chuyên gia và lan đến nghị trường QH. Khi xới xáo vấn đề này, người ta mới giật mình thấy rằng, để nâng cao năng suất lao động thì cần phải tăng hàm lượng KHCN trong nền kinh tế. Mà muốn tăng hàm lượng công nghệ để thúc đẩy tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp (TFP) thì phải ưu đãi. Từ đó, có thể thấy rằng, việc xây dựng cơ chế PPP trong KHCN có vai trò quan trọng trong việc góp phần nâng cao tỷ trọng TFP, từ đó định hướng con đường phát triển bền vững cho nền kinh tế thời gian tới.

Hợp tác công - tư trong khoa học và công nghệ