Nguồn: vietq.vn

Hứa hẹn quy tụ những nhà khoa học giỏi

Theo đề án thành lập V-KIST, đơn vị này có chế độ nhân sự riêng, được hoạt động với nhiều cơ chế tự chủ riêng, vượt khỏi những ràng buộc nặng nề của cơ chế hiện hành. Chế độ đãi ngộ xứng đáng cùng sự hấp dẫn của môi trường làm việc của Viện hứa hẹn sẽ quy tụ nguồn nhân lực có chất lượng cao, trình độ quốc tế toàn tâm toàn ý cho khoa học. Về chế độ nhân sự, cơ quan cao nhất của V-KIST là Hội đồng điều hành gồm 11 thành viên trong đó có bốn đại diện của bốn bộ, ngành quản lý, bốn thành viên là các nhà khoa học từ các viện hàn lâm và ba đại diện khu vực doanh nghiệp. Một trong những nhiệm vụ quan trọng của Hội đồng điều hành là quyết định các đề xuất nhiệm vụ KHCN và hướng nghiên cứu ưu tiên của Hội đồng khoa học Viện. Cùng với đó, V-KIST cũng có Hội đồng khoa học, do Chủ tịch Viện thành lập, thành phần là các nghiên cứu viên cao cấp của Viện hoặc các nhà khoa học nước ngoài do Chủ tịch chỉ định, có chức năng tư vấn cho Chủ tịch Viện về các vấn đề học thuật, tiêu chí và thủ tục lựa chọn cán bộ nghiên cứu, kiểm tra, kiểm soát chất lượng các kết quả KHCN của Viện.

Viện được tự chủ về quản lý nhân sự, được áp dụng cơ chế tiền lương và đãi ngộ đặc biệt để tuyển dụng, thu hút được các cán bộ khoa học, kỹ sư trình độ cao. Ở giai đoạn hình thành, Viện sẽ bắt đầu với số lượng nhân lực cơ hữu là 60 người, sau đó tăng dần 30% mỗi năm. Trong đó bảo đảm 20% là các nghiên cứu viên có trình độ xuất sắc, đạt trình độ quốc tế và số lượng nhà nghiên cứu chủ chốt chiếm khoảng 30%. Nhóm các cán bộ nghiên cứu chủ chốt sẽ ưu tiên các nhà khoa học Việt kiều, các nhà khoa học hàng đầu ở Việt Nam đã từng thực hiện nghiên cứu ở nước ngoài. Ngoài ra, khoảng 10% số cán bộ nghiên cứu là các nhà nghiên cứu tầm quốc tế hàng đầu.

Để hấp dẫn và quy tụ người tài, V-KIST có chế độ ưu đãi đặc biệt về tiền lương cũng như điều kiện làm việc. Về điều kiện làm việc, bên cạnh hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại phục vụ cho quá trình nghiên cứu, nhà khoa học làm việc tại V-KIST được cấp kinh phí hằng năm theo đề xuất để thực hiện các nhiệm vụ KHCN liên quan đến phát triển ngành và phát triển nhóm nghiên cứu. Được hỗ trợ toàn bộ kinh phí sử dụng phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia và các phòng thí nghiệm trọng điểm khác để triển khai nhiệm vụ KHCN. Được tạo đầy đủ các điều kiện để tham gia vào các hoạt động của cộng đồng KHCN trên thế giới. Nhà nghiên cứu có kết quả làm việc được hệ thống đánh giá xuất sắc sẽ được ưu tiên hỗ trợ tài chính để thực hiện các nguyện vọng cá nhân…

Để thực sự chọn lọc được người tài

Có thể thấy rằng, ưu đãi về lương và điều kiện làm việc của V-KIST được cho là chưa từng có trong hệ thống các tổ chức nghiên cứu KHCN Việt Nam trước đây. Tất cả các chính sách này đều hợp lý nhằm bảo đảm cho nhà khoa học có thể yên tâm cống hiến, tạo điều kiện để nhà khoa học toàn tâm, toàn ý tập trung tài năng và tâm huyết cho khoa học. Cùng với đó, những cởi trói về cơ chế sử dụng kinh phí cho hoạt động nghiên cứu theo hướng để nhà khoa học chủ động sử dụng kinh phí, tập trung đánh giá tính hiệu quả của các dự án, đề tài.

Hoan nghênh chủ trương thành lập hệ thống tổ chức nghiên cứu KHCN đặc biệt cũng như những ưu đãi về cơ chế, thu nhập và điều kiện làm việc cho các nhà khoa học, nguyên Chủ tịch HĐKH viện Khoa học Năng lượng, Ts Dương Duy Hoạt cho rằng, đội ngũ người làm khoa học là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của mô hình này. Bên cạnh các ưu đãi về lương, cơ sở vật chất nghiên cứu của viện cũng cần hiện đại. Để có các quả nghiên cứu tốt, nhà khoa học phải tiếp cận được tri thức hiện đại cùng những thành quả nghiên cứu của quốc tế thông qua các kênh thông tin. Điều này đỏi hỏi hệ thống thông tin về khoa học ở Việt Nam phải đồng bộ và cập nhật với thế giới. Thứ nữa, nhà khoa học cần có môi trường giao lưu, trao đổi học thuật giữa cộng đồng khoa học trong nước và quốc tế thông qua các hội thảo, hội nghị, bàn tròn trao đổi.

Một điểm quan trọng nữa là phải làm sao xây dựng được một môi trường khoa học theo đúng nghĩa. Gs Ngô Bảo Châu từng thừa nhận, ông nhận được giải Field một phần nhờ thời gian làm việc tại Viện Nghiên cứu Cao cấp Princeton, Hoa Kỳ. Ở đây, ông có điều kiện được tiếp xúc, trao đổi với toàn những nhà toán học, nhà khoa học hàng đầu thế giới. Giữa con người khoa học với nhau cần sự trong sáng và tôn trọng tri thức của nhau. Đây là điều mà tương lai V-KIST cần phải vượt qua thực tại hiện nay để có thể xây dựng một môi trường khoa học thực sự trong sáng, trung thực.

Nguồn: thainguyentv.vn

Cũng theo Ts Dương Duy Hoạt, vai trò của Hội đồng điều hành của Viện là cực kỳ quan trọng. Hội đồng này cần tập hợp được những nhà khoa học giỏi về định hướng, hoạch định chiến lược. Đó phải là những người có hiểu biết khoa học rộng, tầm cỡ quốc tế, hiểu biết sâu sắc đất nước Việt Nam, có khả năng phân tích, nhận định và đưa ra định hướng chiến lược đúng đắn, bảo đảm hiệu quả, tìm ra các trọng số đúng, vừa trúng với xu thế phát triển của thế giới, vừa phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam. Hướng nghiên cứu ưu tiên của Viện cũng nên lựa chọn một vài trọng tâm, không nên ôm đồm. Quá trình lựa chọn cầm tham vấn rộng rãi ý kiến của cộng đồng khoa học.

Đối với nguồn nhân lực làm việc tại V-KIST, chủ yếu nên là lực lượng các nhà khoa học Việt Nam, quy tụ các nhà khoa học Việt kiều, các nhà khoa học quốc tế giỏi, Đặc biệt, cũng chú trọng tập trung tuyển chọn các nhà khoa học trẻ, giỏi, đam mê nghiên cứu khoa học.

Tuy nhiên, Ts Dương Duy Hoạt cũng băn khoăn, chính sách ưu đãi riêng của V-KIST nếu giải quyết không khéo, có thể tạo ra sự bất bình, chí ít là sự không bằng lòng giữa cộng đồng đa số các nhà khoa học Việt Nam với số ít các nhà khoa học hưởng lương cao, điều kiện làm việc tốt. Đặc biệt, có thể những nhà khoa học dù điều kiện khó khăn vẫn nỗ lực không ngừng và có những kết quả nhất định sẽ không khỏi tâm tư. Mặt khác, bản thân các nhà khoa học trong Viện cũng sẽ chịu nhiều áp lực.