Ảnh minh họa

Thực tế, có không ít các công trình khoa học công nghệ được ứng dụng trong thực tiễn đời sống hiện nay không bắt đầu từ các công trình, kế hoạch, đề án nghiên cứu cấp nọ, cấp kia mà từ ngay thực tiễn đời sống và bởi chính những người dân - hai lúa không bằng cấp, chứng chỉ chứ không phải các nhà khoa học sáng chế ra.

Vướng ở đâu? Trước hết là cơ chế, chính sách. Cái này về lý thuyết thì hoàn toàn đúng và không thể phủ nhận. Cơ chế, chính sách hiện nay chưa có quy định cho phép các cơ quan nhà nước dùng ngân sách để hỗ trợ trực tiếp cho người dân nên người dân phải tự vận động. Và cái vướng thứ hai có thể đó là đầu ra của các sản phẩm khoa học - công nghệ.

Cái vướng thứ nhất có thể nhìn nhận khách quan rằng cũng bởi vì cơ chế, chính sách mà hầu như năm nào ngân sách nhà nước đầu tư cho khoa học - công nghệ cũng kết dư. Nói một cách đơn giản hơn đó là không tiêu được hết tiền. Trong khi đó, vì cơ chế, chính sách nên nhiều khi đành “mỡ treo, mèo nhịn đói”; sáng chế, ứng dụng khoa học - công nghệ đành theo kiểu tự cung tự cấp.

Cái vướng thứ hai này - nếu là có thì cũng phải nói lại là có thể là đúng nhưng chưa đủ. Thị trường là thị trường chung và rộng. Người có thể khai thác, chiếm lĩnh được thị trường thì đó mới là người chiến thắng. Và những sáng chế của người dân đã chiếm lĩnh không ít các lĩnh vực chứ không phải là những công trình, các đề án khoa học. Bởi vậy cũng không có gì là lạ khi hàng loạt các công trình, nghiên cứu khoa học sau khi nghiệm thu phải cất ngăn tủ bởi không thể ứng dụng trong thực tiễn vì rất nhiều lý do chỉ có người trong cuộc mới hiểu.

Sức sáng tạo của mọi người - có bằng cấp hay không đều đáng được trân trọng, khuyến khích và tin tưởng. Cơ chế, chính sách đang còn cứng nhắc và chưa phù hợp thì phải có biện pháp linh hoạt hơn và bền vững hơn là chậm sửa chữa cơ chế, chính sách cho phù hợp với thực tế. Không nên mãi vin vào cơ chế, chính sách. Cơ chế, chính sách không có lỗi - lỗi có chăng là ở những người thực thi, vận dụng cơ chế, chính sách. Cứ theo quy trình, quy định mà vận dụng xây dựng đề án, hỗ trợ và thanh toán kinh phí thì an toàn nhưng lại không sát với đời sống thực tiễn nghiên cứu, sáng tạo và hình thành thị trường khoa học công nghệ sôi động và giàu sức sống.

Cơ chế, chính sách hãy là động lực để khuyến khích sức sáng tạo của toàn xã hội.