Đó là nhận định của Bộ trưởng Bộ khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Quân trong trả lời phỏng vấn của PV Chất lượng Việt Nam.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Quân, hiện nay các nước đều dựng lên các rào cản về kỹ thuật mà cụ thể là hàng loạt quy định về tiêu chuẩn chất lượng. Điều này đang đặt ra cho doanh nghiệp Việt Nam những thách thức về việc nâng cao chất lượng hàng hoá, năng lực cạnh tranh để có đủ sức cạnh tranh trong quá trình hội nhập. 

Nhiều hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, cả trong nước lẫn ngoài nước đang tràn lan trên thị trường Việt Nam, phải chăng các quy định về kỹ thuật của chúng ta chưa đủ mạnh, hay là do ở sự thực thi chưa nghiêm túc, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Quân: Nếu không có hàng rào kĩ thuật thì những hàng hóa chất lượng kém và giá thành rẻ sẽ được đưa vào Việt Nam, nhưng chúng tôi sẽ phải tiến hành mọi biện pháp để hạn chế và chấm dứt tình trạng đó. Cũng như tất cả các nước, chúng ta phải có hàng rào kĩ thuật dựa trên những tiêu chuẩn, quy chuẩn kĩ thuật hoặc nếu chưa có tiêu chuẩn, quy chuẩn đó thì phải áp dụng những tiêu chuẩn của các nước phát triển và như vậy không có lý do gì, mà chúng ta lại không có những tiêu chuẩn tương đương, hoặc dùng chính tiêu chuẩn của họ để hạn chế hàng hóa của họ.

Tôi cho rằng, những giải pháp đó góp phần làm giảm việc đưa hàng hóa kém chất lượng vào Việt Nam. Bộ KH&CN được Chính phủ giao là cơ quan chịu trách nhiệm xây dựng và công bố các tiêu chuẩn kĩ thuật và các tiêu chuẩn quốc gia của Việt Nam. Trong Luật tiêu chuẩn và quy chuẩn quy định đối với quy chuẩn các bộ quản lý lĩnh vực xây dựng, Bộ KH&CN thẩm định, sau đó thì các bộ sẽ công bố. Còn tiêu chuẩn Việt Nam, các bộ, ngành xây dựng, sau đó bộ KH&CN sẽ thẩm định và công bố. Bộ KH&CN cũng đang tiến hành rất khẩn trương việc hoàn thiện các tiêu chuẩn kĩ thuật.

Có rất nhiều lời phàn nàn về các tiêu chuẩn, quy định của Việt Nam quá thấp, lại không giống ai và điều đó còn ngăn cản cả những hàng hóa có xuất xứ rõ ràng, chất lượng tốt, nhưng lại vẫn "không đáp ứng được tiêu chuẩn Việt Nam". Bộ trưởng nghĩ như thế nào về câu chuyện này?

Bộ trưởng Nguyễn Quân: Chúng ta có hệ thống tiêu chuẩn đúng là nó chưa thật phù hợp với giai đoạn hiện nay, bởi vì các tiêu chuẩn này được xây dựng từ trước đây theo hệ thống GOST của Liên Xô cũ, Australia hoặc Trung Quốc giai đoạn đầu những năm thập kỉ 60 -70. Tuy nhiên, khi hội nhập quốc tế cũng đã chuẩn bị từ rất sớm, ngay từ năm 2006 đã ban hành Luật tiêu chuẩn, quy chuẩn kĩ thuật trong đó đã quy định rất rõ việc phải sửa đổi, bổ sung các hệ thống tiêu chuẩn cũ hài hòa với các tiêu chuẩn quốc tế.

Trong những năm qua, chúng ta đã sửa hơn 6.000 tiêu chuẩn, quy chuẩn kĩ thuật của Việt Nam và đặt ra mục tiêu tới năm 2020 sẽ tiếp tục ban hành và sửa đổi thêm để có khoảng 10.000 tiêu chuẩn, quy chuẩn kĩ thuật. Trong đó, chúng tôi cũng đang phấn đấu đạt khoảng 60% sẽ hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế. Hiện nay tỷ lệ hài hòa mới đạt khoảng 40%, và như vậy là chúng ta có thể tạm yên tâm là hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp với điều kiện hội nhập.

Tuy nhiên, vẫn còn thiếu nhiều nhưng cuộc sống luôn luôn có sự phát triển, nếu có ban hành gấp đôi số tiêu chuẩn, quy chuẩn đó chúng tôi tin rằng là vẫn chưa thể đáp ứng được nhưng theo nguyên tắc, nếu những tiêu chuẩn, quy chuẩn nào mà chúng ta chưa có thì chúng ta được quyền áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn của nước ngoài mà phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Thưa Bộ trưởng, xây dựng 1 tiêu chuẩn Việt Nam, 1 quy chuẩn kĩ thuật thì nó có vẻ mất thời gian và hơi tốn kém. Vậy theo Bộ trưởng chúng ta nên lấy những tiêu chuẩn mà Việt Nam đang muốn hướng đến ở những quốc gia gần với mình, phù hợp với mình hay tự mình sẽ xây dựng tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật?

Bộ trưởng Nguyễn Quân: Hiện nay, chúng ta đang làm theo cả 2 phương pháp, những lĩnh vực chưa có kinh nghiệm, ví dụ như tiêu chuẩn xây dựng nhà máy điện hạt nhân, chúng tôi đang phải thẩm định các báo cáo đầu tư của các nhà thầu vì đây là lĩnh vực chưa làm điện hạt nhân bao giờ, vì thế  phải sử dụng tiêu chuẩn của chính những nước mà họ sẽ xây dựng nhà máy điện hạt nhân cho Việt Nam như tiêu chuẩn của Nhật Bản, tiêu chuẩn của Nga, thậm chí là tiêu chuẩn của tổ chức năng lượng nguyên tử quốc tế IAIE.

Nhưng cũng có những lĩnh vực mà chúng ta có kinh nghiệm, có thể trong quá khứ chưa quan tâm tới nên chưa xây dựng quy chuẩn, bây giờ Việt Nam tự xây dựng quy chuẩn cho phù hợp với điều kiện của nước ta.

Trong số 6.000 quy chuẩn đã xây dựng và đã sửa đổi thì có khoảng 60 -70% là tự xây dựng, còn lại là tham khảo tiêu chuẩn nước ngoài và không áp dụng nguyên xi. Hiện, Việt Nam tham khảo nước ngoài phương pháp xây dựng về các tiêu chí và từ đó đặt ra các thông số phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!