Thép nhập khẩu bị siết chặt về chất lượng

Thông tư 58/2015/TTLT-BCT-BKHCN quy định về quản lý chất lượng thép sản xuất trong nước và thép nhập khẩu chính thức thức có hiệu lực từ 21/3. Theo đó, quy định mới đáng chú ý ở sản phẩm thép nhập khẩu, chỉ thông quan khi được cung cấp bản thông báo kết quả kiểm tra chất lượng theo quy định. 

Cụ thể, tổ chức cá nhân nhập khẩu sản phẩm thép phải có trách nhiệm công bố tiêu chuẩn áp dụng cho thép nhập khẩu. Sản phẩm thép nhập khẩu cũng phải được đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn công bố áp dụng bởi tổ chức đánh giá sự phù hợp được chỉ định. Riêng đối với các loại thép hợp kim ở dạng thỏi đúc hoặc dạng thô, bán thành phẩm muốn nhập khẩu cần phải bổ sung thêm bản kê khai thép nhập khẩu và bản sao giấy xác nhận nhu cầu nhập khẩu thép của Bộ Công Thương xác nhận.

Theo ông Nguyễn Hoàng Linh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (Bộ KH&CN) cho biết: Thời gian qua chất lượng thép trên thị trường đặc biệt là thép xuất khẩu nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp, khó quản lý. 

Trong khi quy định cũ (Thông tư liên tịch 44/2013/TTLT-BCT-BKHCN) lại chưa rõ ràng, gây lúng túng cho cơ quan quản lý, chưa phân biệt loại thép nào cần quản lý chặt chẽ về chất lượng loại nào không. Cụ thể không quy định rõ loại thép nào phải công bố theo tiêu chuẩn, loại nào theo quy chuẩn, loại nào theo tiêu chuẩn cơ sở tự công bố. Lợi dụng kẽ hỡ này, cơ sở sản xuất, nhập khẩu kinh doanh thép đã tung ra thị trường những sản phẩm thép không phù hợp tiêu chuẩn, không đảm bảo chất lượng...

Lý giải về việc ra quy định mới siết chặt chất lượng thép, ông Linh cho biết: "Thông tư 58 ra đời nhằm chấn chính lại hoạt động quản lý đối với sản phẩm thép, hạn chế gian lận chất lượng, gian lận thuế nhập khẩu. Không những thế, biện pháp này còn tạo môi trường công bằng, những đơn vị làm ăn chân chính đáp ứng tiêu chuẩn quy chuẩn sẽ phát huy thế mạnh, nâng sức cạnh tranh. Ngược lại đơn vị nào có tư tưởng đối phó, gian lận dần dần sẽ không còn tồn tại”.

Về phía các cơ sở sản xuất thép trong nước, ông Nguyễn Hoàng Linh cũng lưu ý phải tìm hiểu rõ nội dung Thông tư 58. Theo đó, không phải tất cả sản phẩm thép đều được yêu cầu phải tuân thủ tiêu chuẩn Việt Nam hoặc quốc tế. "Mội loại thép đều có biện pháp quản lý tương ứng. Ví như có loại bắt buộc theo quy chuẩn, có loại chỉ theo tiêu chuẩn doanh nghiệp tự công bố. Trong quá trình sản xuất thép, các doanh nghiệp cần chủ động khâu đánh giá, kiểm tra chất lượng ngay tại cơ sở sản xuất sẽ rút ngắn thời gian, tạo thuận lợi hơn cho khâu quản lý”.

Về tiêu chuẩn công bố áp dụng, ông Linh cũng cho rằng, trong trường hợp sản phẩm thép chưa có tiêu chuẩn quốc gia của Việt Nam (TCVN), tiêu chuẩn quốc gia tương ứng của nước xuất khẩu, tiêu chuẩn quốc tế thì được phép sử dụng tiêu chuẩn cơ sở. Tuy nhiên, tiêu chuẩn cơ sở phải đáp ứng những quy định tối thiểu nhất định như chỉ tiêu hình dáng, kích thước, chỉ tiêu cơ lý, chỉ tiêu thành phần hóa học, bên cạnh đó, với một số loại thép phải công bố bổ sung các chỉ tiêu hóa về nguyên tố hợp kim; độ dày và độ bám dính của lớp phủ.

Khống chế gian lận chất lượng thép

Theo nhận định của Hiệp hội Thép (VSA), thời gian qua tình trạng phôi thép nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc nhập vào Việt Nam đã có tác động xấu tới thị trường trong nước. Đặc biệt, có thông tin một số doanh nghiệp hiện đang cố tình gian lận, khai sai mã nhập khẩu để hưởng chênh lệch thuế suất. Cụ thể phôi thép Trung Quốc nhập vào Việt Nam với mục đích làm thép xây dựng đáng ra phải chịu thuế 9%. Tuy nhiên, lợi dụng quy định về thép hợp kim, các doanh nghiệp Trung Quốc đã cho một hàm lượng crom với tỷ lệ rất nhỏ vào thép để biến phôi thép thường thành phôi hợp kim (được hưởng thuế 0%) rồi ồ ạt đưa vào Việt Nam. Theo VSA, chỉ tính riêng số phôi thép đội lốt thép hợp kim nhập về Việt Nam trong tháng 8 và 9/2015, ngân sách Nhà nước đã bị thất thu trên 1,89 triệu USD tiền thuế (khoảng 42 tỷ đồng.

Điều đáng nói, đối với thép không gỉ cán nguội nhập khẩu từ Trung Quốc, Malaysia, Indonesia, và lãnh thổ Đài Loan, có thời điểm còn thấp hơn 40% giá sản phẩm trong nước. Theo phản ánh DN sản xuất thép trong nước, sở dĩ có tình trạng trên là do gần 40%  tổng số thép không gỉ cán nguội nhập khẩu vào Việt Nam là hàng thứ phẩm và không đạt tiêu chuẩn chất lượng. Chính vì thế, mức giá chỉ bằng một nửa giá của hàng chính phẩm.

Ông Nguyễn Văn Sưa, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam cho rằng quy định siết chặt chất lượng thép là cấp thiết khi đây là sản phẩm quyết định tới chất lượng an toàn công trình xây dựng. " Với quy định mới, tôi cho rằng doanh nghiệp sản xuất trong nước chỉ cần bỏ thêm chút thời gian phục vụ công tác kiểm định. Mặt khác chi phí kiểm định cũng không đáng là bao, không ảnh hưởng tới giá thành sản xuất", ông Sưa nói.

Theo ông Sưa, Thông tư 58 chủ yếu nhằm vào chất lượng thép nhập khẩu khi thời gian qua đã gây nhiều bức xúc trong xã hội. Cụ thể như thép không đúng tiêu chuẩn, thép đội lốt hợp kim để lách thuế... "Chính vì khâu giám sát, kiểm định chưa được chặt chẽ mới để lọt những lô hàng thép không đạt chuẩn qua cửa khẩu. Không hy vọng Thông tư 58 sẽ triệt tiêu hành vi gian lận chất lượng thép ngay lập tức, nhưng chắc chắn cũng sẽ giảm đi...".

Thông tư 58 về quản lý chất lượng thép mới có hiệu lực chưa đầy một tháng, do đó, để đánh giá được cụ thể hiệu quả của việc áp dụng cần phải có thời gian nhất định. Tuy nhiên theo đánh giá của Phó chủ tịch VSA, với các quy định mới, chắc chắn hoạt động quản lý chất lượng đối với thép sẽ đạt được những kết quả khả quan nhất định góp phần ổn định thị trường thép của Việt Nam.