I.ĐẶT VẤN ĐỀ

Hiện nay tỷ lệ mắc bệnh đục thủy tinh thể (ĐTTT) khá cao nhất là ở lứa tuổi trên 60. Theo thống kê, đục bao sau sau phẫu thuật ĐTTT ngoài bao đặt thủy tinh thể nhân tạo (TTTNT) hậu phòng chiếm tỷ lệ 30-37% từ 3-5 năm sau phẫu thuật. Từ năm 1994, Trung tâm Mắt phẫu thuật trung bình 2.000 cas, do đó số lượng đục bao sau ước lượng gần 1.200 cas (4.000x 30%) chưa kể đến bệnh nhân bị Glaucome, bị bít đồng tử cần được điều trị bằng Laser YAG. Thiết bị Laser YAG trong giai đọan này chỉ mới trang bị sử dụng ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) chưa tỉnh nào có. Do đó với chỉ một máy Laser YAG của TP. Hồ Chí Minh không thể đáp ứng nhu cầu điều trị đục bao sau và một số bệnh mắt khác cho cả miền Nam và các tỉnh ĐBSCL. Với nhu cầu như trên Trung tâm Mắt đã thực hiện dự án “Ứng dụng Laser YAG trong điều trị đục bao sau sau phẫu thuật ĐTTT ngoài bao đặt TTTNT hậu phòng và điều trị bệnh mắt khác” nhằm phục vụ điều trị cho các bệnh nhân của tỉnh Cần Thơ nói riêng và vùng ĐBSCL nói chung.

II. MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN

1. Mục tiêu:

- Ứng dụng công nghệ Laser YAG vào điều trị biến chứng đục bao sau, sau phẫu thuật ĐTTT ngoài bao đặt TTTNT hậu phòng, đồng thời điều trị bệnh mắt khác như Glaucome bít dính đồng tử  (không qua phẫu thuật).

- Sử dụng Laser YAG để phá đục bao sau và cắt mống mắt trong bệnh tăng nhãn áp (Glaucome) giúp bệnh nhân tránh khỏi cuộc phẫu thuật lần hai để phá bao sau, rút ngắn thời gian điều trị , giảm bớt chi phí , người bệnh sớm trở lại sinh họat và lao động bình thường.

- Trang bị cho ngành mắt Cần Thơ có thiết bị hiện đại vừa phục vụ điều trị cho nhân dân, vừa phát triển hiện đại ngành nhãn khoa cho Cần Thơ và ĐBSCL.

- Góp phần giải phóng mù lòa triệt để hơn, tăng cường thêm hiệu quả của phẫu thuật ĐTTT ngoài bao đặt TTTNT hậu phòng.

2. Nội dung thực hiện:

- Chọn máy laser YAG thế hệ mới, chọn địa điểm lắp đặt máy laser YAG cho phù hợp với điều kiện khám và chữa bệnh.

 - Sử dụng máy Laser YAG để điều trị, học tập và huấn luyện đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ chuyên khoa Mắt Cần Thơ. Ngoài 01 bác sĩ đã được đào tạo chuyên về sử dụng laser YAG tại TP. Hồ Chí Minh dự án còn đào tạo thêm 01 bác sĩ và 02 điều dưỡng phục vụ và sử dụng laser YAG, đào tạo cho cán bộ chuyên khoa mắt các tỉnh trong vùng ĐBSCL. Điều trị phục vụ cho bệnh nhân trong tỉnh Cần Thơ và các tỉnh lân cận của vùng ĐBSCL có thu phí với mức vừa phải để phục vụ được nhiều người.

Khám lại bệnh nhân và chuẩn bị bệnh nhân: đo thị lực để xác định tình trạng thị lực trước khi điều trị: đo nhãn áp bằng nhãn áp kế Maklakop, soi góc tiền phòng để xác định độ mờ của góc tiền phòng, xác định hình thái Glaucome, soi đáy mắt để xác định tình trạng dịch kính, võng mạc, gai thị… Khám bằng kính sinh hiển vi để xác định đục bao sau, hoặc bít đồng tử, hoặc treo mống mắt. Đối với mắt bị đục bao sau: nhỏ dãn đồng tử bằng Mydriracyl 1% 20 phút trước khi điều trị. Đối với mắt Glaucome nhỏ co đồng tử  bằng Pilocarpin 2% 30 phút trước khi điều trị, nhỏ tê tại chỗ bằng Dicain%.

3. Phương pháp thực hiện:

- Phương án đầu tư: mua máy mới 100%, với nguồn vốn đầu tư 60% ngân sách khoa học- công nghệ, 40% nguồn vốn tự có, dự kiến thu hồi sau 2 năm.

Phương pháp đào tạo: bồi dưỡng lại 01 bác sĩ đã được đào tạo qua lớp sử dụng laser YAG tại TP. Hồ Chí Minh nên máy có khả năng vận hành ngay sau khi lắp đặt.

- Chọn bệnh nhân (BN) với tiêu chuẩn: BN không phân biệt nam nữ, lứa tuổi, được xác định có các bệnh lý về mắt như Glaucoma Đục bao sau, Bít đồng tử, Treo mống mắt ... Không bị đục giác mạc, sẹo giác mạc ... Không mắc các bệnh cấp tính khác tại mắt như Viêm kết mạc cấp, Viêm loét giác mạc, Viêm mống mắt ... Không mắc các bệnh cấp tính khác như cao huyết áp,  suy tim, suy thận, suy gan ...

III. KẾT QUẢ

1.  Hiệu quả việc điều trị bằng laser ND.YAG:

Từ tháng 5/1999 đến tháng 10/2002, tổng số BN được điều trị là 2000 cas bằng laser ND.YAG: số BN nữ chiếm đa số 1241 cas với tỷ lệ 62,05%, số BN nam là 759 cas với tỷ lệ 37,95%, trong đó số tuổi chiếm cao  nhất là 41 - 60 tuổi (946 cas /2000cas) chiếm tỷ lệ 47,3%. Số BN bị đục bao sau có hình thái đục dày chiếm đa số với tỷ lệ 58,18%. 135/232 cas.

Bảng 1: Phân loại bệnh được điều trị bằng laser ND.YAG

Theo kết quả phân loại BN được điều trị bằng Laser Nd YAG ở bảng 1 cho thấy: bệnh Glaucome chiếm đa số với tỷ lệ 84,65%, đục bao sau sau phẫu thuật đặt TTTNT chỉ với tỷ lệ 11,6% thấp hơn so với thống kê ban đầu là 30-37%, các bệnh khác như bít đồng tử, treo mống mắt tỷ lệ cũng rất thấp.

Đa số BN có thị lực trước khi điều trị từ 2/10 trở xuống (68,04%). Không chỉ định điều trị Laser cho những trường hợp có thị lực >5/10.

Bảng 2: Tình trạng thị lực trước khi điều trị

* So sánh thị lực trước và sau khi điều trị Laser Nd.YAG của 232 cas đục bao sau nhận thấy: thị lực BN được nâng dần lên .

+ Thị lực >5/10 trrước khi điều trị không có cas nào. Sau khi điều trị có 41 mắt (tỷ lệ 17,57%).

+ Thị lực >2/10-5/10 trước điều trị chỉ có 48 mắt (tỷ lệ 20,68%). Sau khi điều trị Laser Nd. YAG tăng lên 125 mắt (tỷ lệ 54,87%).

+ Thị lực ĐNT <1m trước điều trị  laser có 15 mắt (tỷ lệ 6,47%). Sau khi điều trị chỉ còn 2 mắt (0,87%).

+ Thị lực ĐNT 1m -5m trước điều trị là 86 mắt (tỷ lệ 37,07%). Sau điều trị Laser chỉ còn 29 mắt ( tỷ lệ 12,5%).

Những BN ở lứa tuổi dứơi 50 có khả năng phục hồi thị lực tốt hơn những BN có tuổi trên 50, vì ở người trên 50 tuổi võng mạc bị thoái hóa, nên tuổi càng cao thì khả năng phục hồi thị lực càng kém hơn.

Bảng 3: Tình trạng thị lực sau khi điều trị Laser 1 ngày đến 1 tháng.

2. Hiệu quả khoa học:

- Điều trị bằng Laser YAG giúp cho BN tránh khỏi một cuộc phẫu thuật và rút ngắn thời gian điều trị. Trước đây, nếu phải phẫu thuật Glaucome hoặc cắt bao sau người bệnh phải nằm viện từ 5 đến 7 ngày. Với 2000 BN được điều trị bằng Laser YAG BN không phải nằm viện sẽ rút ngắn thời gian điều trị nội trú trên 10.000 ngày .

- Giúp cho cán bộ chuyên khoa Mắt Cần Thơ nắm bắt được kỹ thuật hiện đại tiên tiến, nâng cao trình độ chuyên môn và nâng cao hiệu quả điều trị, phục vụ BN (đã đào tạo được 2 Bác sĩ và 3 Điều dưỡng sử dụng máy Laser YAG).

3. Hiệu quả về mặt kinh tế:

- Tổng kinh phí đầu tư cho máy Laser Nd YAG và xây dựng phòng ốc cho máy hoạt động tương đương 535.000.000 đồng. Từ tháng 5/1999 đến tháng 10/2002 đã điều trị 2.000 BN với mức thu phí bình quân 250.000 đồng/người đã thu hồi được vốn đầu tư theo đúng dự kiến từ 2-2,5 năm.

- Nếu BN phải phẫu thuật Glaucome hoặc Đục bao sau thì chi phí cho 1 mắt được phẫu thuật là 500.000 đồng .Chi phí cho 1 mắt điều trị bằng Laser YAG  là 250.000 đồng. Như vậy, điều trị bằng Laser YAG cho 1 mắt sẽ giãm được chi phí là 250.000 đồng. Nếu điều trị cho 2.000 mắt sẽ giãm được chi phí là 250.000 đồng x 2.000 mắt = 500.000.000 đồng .

4. Hiệu quả về mặt xã hội:

Hạ tỷ lệ mù lòa, giải phóng một số lượng lớn người mù đưa họ trở lại với điều kiện lao động và sinh họat bình thường, giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội đem lại ánh sáng, niềm vui và hạnh phúc cho người mù.

IV. KẾT LUẬN:

Trang bị và ứng dụng máy Laser VISULUS YAG II Plus tại Trung tâm Mắt - Răng - Hàm- Mặt Cần Thơ đã đạt hiệu quả rất cao. Sử dụng máy Laser Nd YAG trong điều trị đã giải quyết nhanh chóng một số lượng lớn bệnh nhân như glaucome, đục bao sau, bít đồng tử, treo mống mắt... trước kia phải điều trị bằng phẫu thuật. Nay được điều trị khỏi bệnh mà không phải phẫu thuật do đó sẽ tránh được các biến chứng do phẫu thuật gây ra. Tỷ lệ biến chứng thấp, khả năng phục hồi thị lực tốt, BN không có cảm giác đau và được điều trị ngoại trú, tiết kiệm được thời gian và tiền bạc .