Trong bài phát biểu khai mạc hội thảo, Tiến sĩ Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, đã nhấn mạnh rằng qua từng giai đoạn lịch sử, các thế hệ cán bộ và viên chức của Viện đã ghi nhận được nhiều thành tựu nghiên cứu khoa học ấn tượng. Điều này được thể hiện qua việc có 21 công trình và cụm công trình khoa học nhận được Giải thưởng Hồ Chí Minh, cũng như 28 công trình và cụm công trình được vinh danh bằng Giải thưởng Nhà nước. Ngoài ra, các nhà khoa học của Viện đã thành công trong việc thực hiện nhiều đề tài và chương trình nghiên cứu ở các cấp độ khác nhau, cùng việc xuất bản hàng ngàn đầu sách và hàng vạn tác phẩm khoa học được công bố trên các tạp chí uy tín trong và ngoài nước. Điều này đã giúp tăng cường sự công nhận và truyền bá tri thức khoa học xã hội và nhân văn.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Phan Chí Hiếu cũng chỉ ra rằng trong thời gian gần đây, hoạt động nghiên cứu khoa học của Viện gặp phải một số khó khăn và hạn chế. Cụ thể, các chương trình nghiên cứu lớn và các công trình nghiên cứu chất lượng cao còn ít, việc thực hiện các đề tài và chương trình nghiên cứu gặp phải nhiều khó khăn và rào cản, đội ngũ nhà khoa học đang giảm cả về số lượng và chất lượng, một số lĩnh vực thiếu chuyên gia đầu ngành, và cần có những nhà khoa học có trình độ cao và khả năng định hướng, dẫn dắt hoạt động nghiên cứu.

Tại hội thảo, các tham luận đã tập trung vào việc tổng kết bài học kinh nghiệm, nhận diện các khó khăn và hạn chế trong hoạt động nghiên cứu khoa học của Viện hiện nay, với mục tiêu đề xuất các hướng đi và giải pháp để nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học trong tương lai.

GS.TS Hồ Sĩ Quý trình bày tham luận.

Theo GS.TS Hồ Sĩ Quý, Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, từ 70 năm qua, giới khoa học xã hội Việt Nam đã đóng góp quan trọng trong việc vượt qua giai đoạn chuyển đổi kinh tế, hội nhập quốc tế, và phát triển văn hóa cũng như xây dựng con người. Ông nhấn mạnh rằng tiềm năng tư duy và văn hóa của giới khoa học xã hội Việt Nam vẫn còn nhiều, nhưng chưa được khai thác hết. Để đạt được mục tiêu đã đề ra đến năm 2030 và 2045, việc phát huy vai trò của khoa học xã hội sẽ đòi hỏi sự hợp tác và trách nhiệm lớn từ Viện Hàn lâm và cả giới khoa học xã hội Việt Nam.

PGS.TS Nguyễn Xuân Trung, từ Viện Nghiên cứu châu Mỹ, nhận định rằng Viện Hàn lâm đang đối mặt với cơ hội và thách thức lớn. Ông nhấn mạnh rằng để đối phó với những thách thức mới, cần phải thay đổi cách tiếp cận và phương pháp luận nghiên cứu. Viện cần phải hội nhập theo chuẩn quốc tế và sẵn sàng đối mặt với những thách thức để phát triển.