Xin ông cho biết nhận định về tình hình XK gạo trong năm nay?

Năm 2016, tình hình XK gạo có những diễn biến phức tạp. Trong quý I, lượng và giá trị gạo XK đột nhiên tăng cao. Nguyên nhân khiến lượng tăng là do doanh nghiệp (DN) phải trả các đơn hàng lớn từ cuối năm 2015. Nhiều thời điểm, DN phải gom gạo để trả những đơn hàng cũ nhưng không đủ cho nhu cầu. Đến quý II, sau khi trả hết các đơn hàng lớn, kim ngạch XK gạo bắt đầu giảm dần. Bên cạnh đó, ảnh hưởng của hạn hán và xâm nhập mặn đã khiến lượng gạo vụ đông xuân giảm khoảng 1 triệu tấn, dẫn đến giá tăng.

Từ nay đến hết năm, thị trường gạo được nhận định tiếp tục có nhiều diễn biến khó lường khi Thái Lan vẫn xả kho gạo với khối lượng rất lớn, làm ảnh hưởng đến nguồn cung trên thị trường. Ngoài ra, do thiếu hụt 1 triệu tấn gạo sau vụ đông xuân nên tổng lượng gạo để XK cho cả năm nay sẽ giảm. Đầu năm, cả nước đặt kế hoạch XK 6,5 triệu tấn nhưng khả năng chỉ XK được khoảng 5,5 - 5,6 triệu tấn.

Theo ông, việc Chính phủ Thái Lan tiếp tục xả kho gạo - có thông tin khoảng 3,7 triệu tấn gạo - sẽ gây ảnh hưởng như thế nào đến XK gạo?

Tôi cho rằng, việc Thái Lan xả kho gạo sẽ có ảnh hưởng đến XK gạo của Việt Nam. Nguyên nhân do lượng gạo này đã lưu kho lâu nên chất lượng không còn cao và chỉ đủ tiêu chuẩn để XK đến một số thị trường không đòi hỏi nhiều về chất lượng như Trung Quốc, Đông Nam Á, châu Phi - các thị trường truyền thống của Việt Nam.

Trong khi đó, xét về chủng loại gạo XK, số gạo thơm, gạo chất lượng cao của ta chỉ chiếm khoảng 29% tổng lượng gạo XK, còn lại phần lớn là gạo phẩm cấp trung bình và thấp. Lượng gạo này phần lớn XK sang những thị trường mà gạo tồn kho của Thái Lan đang hướng tới. Với quyết tâm xả kho, gạo Thái Lan sẽ được bán với giá tương đối ưu đãi và cạnh tranh mạnh với gạo của nước ta.

Để giải quyết vấn đề này, chủ trương của Bộ NN&PTNT là phối hợp với các Bộ, ngành, trong đó có Bộ Công Thương để làm tốt công tác dự báo thông tin về thị trường; đề ra giải pháp mạnh để giữ vững các thị trường. Về lâu dài, đẩy mạnh sản xuất các sản phẩm lúa gạo có chất lượng cao hơn để đa dạng hóa thị trường, không phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống…

Để đẩy mạnh sản xuất gạo chất lượng cao, nâng cao giá trị kim ngạch XK, Bộ NN&PTNT sẽ thực hiện những giải pháp nào, thưa ông?

Hiện nay, để khuyến khích người dân chuyển sang trồng lúa chất lượng cao, Bộ NN&PTNT đã đưa ra nhiều giải pháp như giảm chi phí đầu vào cho người nông dân về giống, thuốc trừ sâu... Bên cạnh đó, đưa giống chất lượng cao vào sản xuất. Nếu như trước đây, nông dân chủ yếu trồng các giống lúa bình thường để XK sang một số thị trường truyền thống thì hiện nay, nông dân đã đưa được tương đối nhiều giống lúa chất lượng cao vào sản xuất. Đơn cử, diện tích lúa thơm ở đồng bằng sông Cửu Long từ chỗ chưa đáng kể hiện đã chiếm khoảng 29%.

Diện tích lúa chất lượng cao tăng lên sẽ giúp Việt Nam có cơ hội đưa gạo ra nhiều thị trường trong khu vực và trên thế giới. Hiện nay, một số DN ở đồng bằng sông Cửu Long đã XK thành công một số loại gạo sang các thị trường khó tính như Úc, Nhật Bản, Mỹ…

Xin cảm ơn ông!

“Những tháng cuối năm 2016, Bộ NN&PTNT khuyến khích người dân mở rộng diện tích trồng lúa ở những vùng có tiềm năng để đẩy mạnh sản xuất lúa gạo trong vụ hè thu và thu đông, bù đắp một phần cho lượng lúa gạo thiếu hụt sau vụ đông xuân.”