Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC), ngày 14/3, đã ra phán quyết đối với việc lựa chọn nước thứ ba để tính thuế chống bán phá giá đối với cá tra, cá ba sa Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ. DOC đã chọn Indonesia làm nước thứ ba thay thế Bangladesh.

Từ quyết định trên, thuế suất đánh vào mặt hàng cá tra, cá ba sa phi lê đông lạnh của các doanh nghiệp Việt Nam đều tăng mạnh.

Như Công ty Vĩnh Hoàn, đơn vị có doanh số lớn nhất về xuất khẩu cá tra, cá ba sa vào thị trường Mỹ, từng được hưởng thuế suất 0%, tới đây sẽ phải chịu mức thuế 0,19 USD/kg, 16 doanh nghiệp khác của Việt Nam, trong đó có Bình An, Cadovimex, Anvifish, Docifish..., cũng sẽ phải chịu các mức thuế cao hơn, từ 0,77 - 3,87 USD/kg. 

Trước phán quyết của DOC trong cách tính thuế chống bán phá giá đối với cá tra, cá basa của Việt Nam, phóng viên Báo điện tử Chính phủ đã có cuộc trao đổi với ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP).

Ông có thể cho biết những phản ứng của các doanh nghiệp thủy sản và VASEP về quyết định trên của Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC)?

Ông Trương Đình Hoè: Theo tôi, đây không phải là một thông báo về thuế suất bình thường mà là một mức thuế trừng phạt. Việc chọn Indonesia làm nước thứ ba để tính thuế suất cho cá tra Việt Nam là không hợp lý. 

Trước mắt, VASEP đã có thông cáo báo chí gửi tới các cơ quan thông tấn trong và ngoài nước phản đối quyết định của DOC và nói rõ việc DOC cần xem xét, tính toán lại mức thuế này. Tiếp đến, các doanh nghiệp thuộc VASEP sẽ khởi kiện lên tòa án Hoa Kỳ đề nghị DOC xem lại quốc gia thay thế và áp lại mức thuế cho phù hợp với tình hình sản xuất cá tra của Việt Nam.

Ngoài ra, VASEP đã báo cáo với các cơ quan của Chính phủ để nhờ hỗ trợ, can thiệp. Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng đã có công văn phản đối quyết định trên gửi tới các cơ quan chức năng của Hoa Kỳ. Đồng thời, yêu cầu Bộ Thương mại Hoa kỳ sửa đổi mức thuế trên. 

VASEP đã triệu tập các doanh nghiệp để bàn về việc ổn định sản xuất và xuất khẩu, các biện pháp tránh làm hoang mang người nuôi cá… 

Phán quyết của DOC ảnh hưởng như thế nào tới hoạt động nuôi, chế biến và xuất khẩu cá tra của Việt Nam?

Ông Trương Đình Hoè: Năm 2012, xuất khẩu cá tra vào thị trường Hoa Kỳ đạt 358 triệu USD và đứng thứ  hai sau châu Âu. Vì vậy, ngoài thị trường Hoa Kỳ chúng ta vẫn đang đẩy mạnh xuất khẩu ở các thị  trường khác. 

Tuy nhiên, các hợp đồng xuất khẩu sang Hoa Kỳ đều dừng lại để chờ sự quyết định lại về mức thuế mới nếu không doanh nghiệp sẽ thua lỗ nặng. Ví dụ, doanh nghiệp Vĩnh Hoàn có doanh số xuất cá tra lớn nhất vào Hoa Kỳ, trước đây thuế 0% đến nay là 0,19 USD/kg, Các doanh nghiệp khác như Bình An, Cadovimex… đều phải chịu mức thuế từ 0,77 - 3,87USD/kg thì không còn lợi nhuận khi mà hợp đồng đã ký vẫn theo giá cũ.

Để phát triển ổn định và bền vững, không bị động trước các phán quyết như trên, các doanh nghiệp thủy sản nói chung và cá tra nói riêng cần phải có chiến lược sản xuất kinh, doanh như thế nào?

Ông Trương Đình Hoè: Trước hết phải nâng cao chất lượng các sản phẩm thủy sản của Việt Nam. Bản thân các doanh nghiệp trong ngành phải thay đổi cơ cấu sản phẩm, xác định được sản phẩm chiến lược để phát triển.

Trong thời gian tới VASEP sẽ cùng với các doanh nghiệp xây dựng các cam kết để nâng cao chất lượng sản phẩm thuỷ sản nói chung và cá tra nói riêng. Đây mới là cơ sở  để tạo ra một hình ảnh, xây dựng thương hiệu cho cá  tra Việt Nam tại thị trường Hoa Kỳ và các nước khác.

Ông Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy sản, Bộ NNPTNT, khẳng định, Tổng cục Thủy sản có đủ chứng cứ chứng minh phán quyết của Bộ Thương mại Hoa Kỳ về mức thuế chống bán phá giá cá tra, cá basa.

Thứ nhất là việc lựa chọn Indonesia làm nước đối chiếu để tính thuế chống bán phá giá cá tra, cá basa của Việt Nam trong trong đợt rà soát hành chính lần thứ 8 (POR8) là không thuyết phục khi đây là nền kinh tế hoàn toàn khác với nền kinh tế Việt Nam. Hệ thống số liệu mà  Bộ Thương mại Hoa Kỳ có của Indonesia cũng không hoàn toàn đại diện đặc trưng cho toàn bộ  ngành sản xuất cá của nước này. Thậm chí ngay cả đối tượng cá da trơn của Indonesia cũng hoàn toàn khác với cá da trơn nuôi tại Việt Nam.

Đây mới chỉ là 1 kỳ đánh giá mà thường đánh giá của Hoa Kỳ đối với cá tra, cá basa là đánh giá hàng năm và quyết định vừa qua là cho giai đoạn từ 1/8/2010 đến 31/7/2011. Điều quan trọng nữa là phải chuẩn bị để lần đánh giá thứ 9 (tức là thời kỳ từ 1/8/2011 cho đến 31/7/2012) của phía Hoa Kỳ khách quan, phù hợp nhất đối với thương mại của 2 nước.

Trong văn bản gửi Quyền Bộ trưởng Bộ Thương mại Hoa Kỳ Rebecca M. Blank, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng cho rằng việc áp mức thuế chống bán phá giá cá tra của Bộ Thương mại Hoa Kỳ, trong giai đoạn sơ bộ của POR8, sẽ ảnh hưởng bất lợi đến các nhà sản xuất Việt Nam, người lao động Hoa Kỳ cũng như người tiêu dùng cá tra, cá basa Hoa Kỳ.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam đề nghị Bộ trưởng Bộ Thương mại Hoa Kỳ xem xét, cân nhắc đầy đủ các yếu tố, những nguy cơ tiềm tàng để có một quyết định khách quan, công bằng, đồng thời hài hòa lợi ích của các bên liên quan, và đề nghị DOC quay lại sử dụng các giá trị thay thế hợp lý của Bangladesh như cách thức và phương pháp mà DOC đã sử dụng trong giai đoạn điều tra cuối cùng của POR6, POR7 và trong giai đoạn sơ bộ của POR8 để đưa ra quyết định cuối cùng về thuế chống bán phá giá cho POR8 đối với sản phẩm cá tra, cá basa Việt Nam.