Theo Vụ châu Phi Tây Á Nam Á, Bộ Công Thương, thời gian qua nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn về khâu thanh toán cho các hợp đồng xuất khẩu gạo sang thị trường châu Phi. Do năng lực tài chính có hạn nên nhà nhập khẩu châu Phi thường đề nghị mua gạo trả chậm từ 30 đến 90 ngày, hình thức CIF (giao hàng tại cảng đến) và không mở L/C (do chi phí cao).

Một trở ngại nữa là doanh nghiệp hai bên thường thiếu thông tin về thị trường, đối tác của nhau. Vì vậy, để tránh rủi ro, các doanh nghiệp Việt Nam thường xuất khẩu qua các công ty trung gian quốc tế. Điều này làm cho giá gạo xuất khẩu Việt Nam đội lên, làm giảm tính cạnh tranh và đôi khi thương hiệu gạo Việt Nam không được người tiêu dùng địa phương biết đến.

Năm 2012, gạo Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt của gạo giá rẻ Ấn Độ trên thị trường châu Phi. Mặt khác, để bảo đảm an ninh lương thực, nhiều quốc gia châu Phi đẩy mạnh việc triển khai các chương trình tự túc lương thực, trong đó có việc phát triển trồng lúa nước.

Trả lời phỏng vấn TBKTSG Online hôm 13-11, một chuyên viên của Vụ châu Phi Tây Á Nam Á cho biết, cuộc gặp gỡ giữa các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam và các ngân hàng nhằm giải quyết những khó khăn vướng mắc trong khâu thanh toán. Trước đó, Bộ Công Thương cũng đã gửi thư đến các nước châu Phi có nhu cầu nhập khẩu gạo để đề xuất ký thoả thuận về thương mại gạo, nhằm tạo điều kiện đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng này vào châu Phi. Bộ cũng đã ký một biên bản ghi nhớ (MOU) về cung cấp gạo cho Cộng hoà Sierra Leone và hiện đang đàm phán các thoả thuận tương tự với một số nước khác.

Theo Bộ Công Thương, 9 tháng đầu năm 2012, Việt Nam đã xuất khẩu gạo sang 29 quốc gia châu Phi, giảm 2 thị trường so với cùng kỳ năm 2011, với tổng kim ngạch đạt 680,14 triệu đô la Mỹ, giảm 5%. 10 thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam là Bờ Biển Ngà (Côte d’Ivoire), Ghana, Senegal, Angola, Cameroon, Algeria, Kenya, Mozambique, Tanzania và Guinea.