“Để nhà khoa học bớt nói dối”

Bộ trưởng Nguyễn Quân nói:

Trước đây, cơ chế tài chính dẫn đến việc các nhà khoa học phải mất quá nhiều thời gian cho việc làm hóa đơn, chứng từ. Nay các nhà khoa học, khi nộp kết quả cuối cùng đáp ứng các tiêu chí, yêu cầu của đề tài, dự án thì toàn bộ quá trình thanh quyết toán, hóa đơn chứng từ sẽ không cần thiết nữa.

Cụ thể một đề tài, dự án nghiên cứu khoa học được hội đồng thẩm định đánh giá, trình lên cơ quan quản lý, nếu được phê duyệt, kinh phí thực hiện sẽ khoán cho các nhà khoa học. Và họ phải tự chịu trách nhiệm với cơ quan quản lý về việc sử dụng ngân sách nhà nước.

Các nhà khoa học của Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật đang nghiên cứu về một loài ong. Ảnh: Minh Cường.

Khi sản phẩm hoàn thành sẽ có một hội đồng thẩm định đánh giá sản phẩm đáp ứng các tiêu chí như cam kết ban đầu hay không? Nếu sản phẩm đáp ứng được coi như nhà khoa học hoàn thành nhiệm vụ. Như thế, không mất nhiều thời gian cho công việc thanh quyết toán.

Nhà nước cũng sẽ mua sản phẩm khoa học công nghệ theo giá thỏa thuận. Nhà khoa học, không cần phải có một hệ thống hóa đơn chứng từ phức tạp như hiện nay. Đây là một phương thức làm khoa học phù hợp với thông lệ quốc tế, được hầu hết các quốc gia làm theo.

Ba đối tượng đầu tiên được ưu tiên

Bên cạnh việc tháo gỡ nút thắt cơ chế tài chính, sắp tới sẽ có thêm chính sách gì, thưa ông?

Chúng tôi sẽ đề xuất xây dựng cơ chế chính sách đãi ngộ đặc thù với các nhà khoa học, trước mắt tập trung vào ba đối tượng gồm các nhà khoa học đầu ngành, các nhà khoa học được Chính phủ giao nhiệm vụ quốc gia và các nhà khoa học trẻ có tài năng.

Với các đối tượng này sẽ không ưu đãi bằng chế độ tiền lương mà ưu đãi bằng môi trường làm việc tốt nhất như được sử dụng các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, được tự chủ một nguồn kinh phí từ ngân sách nhà nước, được tự thỏa thuận mức lương dành cho những người cùng làm việc, chủ động trong việc tham dự các hội nghị hội thảo quốc tế, được mua sách báo tài liệu, mua thiết kế, bí quyết công nghệ bằng ngân sách nhà nước.

Vậy bao giờ các chính sách này sẽ được thực hiện trong thực tế, thưa Bộ trưởng?

Điều này phụ thuộc vào việc Luật Khoa học & Công nghệ sửa đổi được QH thông qua để làm căn cứ pháp lý. Trên cơ sở đó chúng tôi sẽ xây dựng các nghị định của Chính phủ, các thông tư hướng dẫn của Bộ KH&CN hoặc quyết định của Thủ tướng Chính phủ cho các trường hợp đặc thù.

Cảm ơn Bộ trưởng.